دیباچه دبیرخانه
خانه | دبیرخانه حمایت از پژوهش‌ها |
با عنایت به بند 6 از مأموریت‌های حوزه‌های علمیه در سند چشمانداز و بند بیست‌ودو و بیست‌وپنج منشور حوزه‌های علمیه و بند 4 از شرح وظایف معاونت پژوهش در راستای حمایت از پژوهش‌های مورد نیاز حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی، این دبیرخانه تشکیل شده است.
- توسعه و تقویت پژوهش‌های مورد نیاز حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی؛
- حمایت از پژوهشگران فعال در عرصه پژوهش‌های مورد نیاز حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی؛
- کمک به حل مسائل اساسی حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی براساس اولویت‌ها و گسترش مرزهای دانش در این زمینه؛
- کمک به توانمندسازی پژوهشگران حوزوی برای انجام تحقیقات در زمینه حل مسائل حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی؛
- عرضه تولیدات پژوهشی ناظر بر حل مسائل حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی و نتایج آن‌ها به جامعه هدف و پیگیری‌های لازم جهت به‌کارگیری آن‌ها؛
- ارتقاء سطح کمی و کیفی پژوهش‌های حوزوی در زمینه حل مسائل حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی.
2) سیاستهای کاری دبیرخانه
- اهتمام جدی بر تحقق اندیشه‌ها و رهنمودهای مقام معظم رهبری«دام ظله العالی» و بهره‌مندی از منویات و فرمایش‌های مراجع عظام تقلید«مد ظلهم»؛
- توجه به اسناد بالادستی حوزه‌های علمیه به‌ویژه نظام جامع پژوهش؛
- اهتمام بر اولویت‌بندی پژوهش‌ها در عرصه‌ها و موضوعات متناسب با نیاز حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی؛
- اهتمام به حفظ استقلال و شئون حوزه‌های علمیه؛
- تأکید بر توزیع عادلانه حمایت‌های پژوهشی بین پژوهشگران شایسته در این زمینه؛
- پرهیز از موازی‌کاری و هم‌پوشانی حمایت‌ها و تلاش در جهت ساماندهی حمایت‌های پژوهشی؛
- گسترش و تنوع‌بخشی حمایت‌ها به انواع پژوهش‌ها اعم از «بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای»؛
- تأکید بر بهبود معیارها و روزآمدسازی روش‌های حمایت و پرهیز از نگرش‌های سلیقه‌ای و غیرحرفه‌ای؛
- توجه به فعالیتهای گروهی، جمعی و هم‌افزا و بهره‌مندی از پژوهشگران برتر؛
- تأکید بر حفظ و تقویت منهج اجتهادی و سنت‌های اصیل پژوهشی حوزوی، در عین توجه به فناوری‌ها، روش‌ها و ابزارهای جدید و متناسب با پژوهش‌های دینی؛
- تأکید بر تعامل هوشمندانه با مؤسسات پژوهشی به‌منظور سوق آن‌ها به سمت پاسخگویی به مسائل حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی؛
- تأکید بر حمایت از پژوهش‌های بدون متولی و حامی خاص در مسائل حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی؛
- اولویتدهی به حمایت از پژوهش‌های اعلام نیاز شده از سوی حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی.
3) ساختار و نحوه فعالیت دبیرخانه
در ابتدای امر دو مدل برای نحوه فعالیت و ساختار دبیرخانه قابل طرح بود:
- تصدیگری و انجام پژوهش مانند سایر مراکز پژوهشی
- واگذاری و تقسیم بودجه بین مراکز پژوهشی
هر یک از این دو حالت آسیبهای جدی داشت. در حالت اول هزینههای اجرا و تصدیگری زیاد بود و برای اجرای آن نیرو و بودجه زیادی صرف میشد. در حالت دوم نیز قدرت نظارت و مدیریت مرکز مدیریت بهشدت کاهش مییافت. در این بین راه سومی برگزیده شد که مرکز مدیریت با استفاده از ظرفیت مراکز پژوهشی و پژوهشگران حوزوی، نقش «ستاد» را برعهده گیرد تا در عین چابکی ساختاری و کمهزینه بودن، قدرت نظارت و مدیریت بیش‌تری بر پروژهها داشته باشد.
بر این اساس با تأیید شورای علمی، 28 گروه تشکیل شد و اولویتهای پژوهشی هر یک از گروه‌ها بررسی و نهایی گردید.
گروه‌های علمی خارج از مرکز مدیریت تشکیل میشود و بررسی طرحهای علمی را برعهده دارد.
همچنین شورای علمی دبیرخانه آییننامه و دستورالعمل اجرایی دبیرخانه را بررسی و تصویب کرد تا فعالیتهای دبیرخانه به صورت منظم و هدفمند پیش رود.
4) معیار‌های تعیین اولویتهای پژوهشی
به جهت تعییت اولویت‌ها در گروه‌ها، شورای علمی 11 معیار را ذیل معیار «اصلی و ضروری» بدین شرح برشمرد:
معیار اصلی و ضروری: «پاسخگویی به نیازهای حوزه، نظام اسلامی و جامعه اسلامی»،
- نوآوری، تولید علم و گشایش مرزهای دانش،
- تحقق مطالبات مقام معظم رهبری؛ مانند: بیانیه گام دوم، الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، سبک زندگی، تمدن نوین اسلامی، عدالت، آسیبهای اجتماعی، جمعیت و خانواده،
- پژوهشهایی که متولی و حامی خاصی ندارد،
- تأثیر حداکثری در عملیاتی و اجتماعی کردن تعالیم دینی،
- اولویتدهی مطالعات آسیبشناسانه، کاربردی و راهبردی،
- نیازهای پژوهشی ناظر به مناطق خاص،
- تأثیرگذاری در تولید علوم انسانی اسلامی،
- تأثیرگذاری در نظامسازی اسلامی،
- پاسخ به شبهات تهدیدکننده نظام اسلامی و باورهای دینی،
- نقد و پاسخگویی به جریانهای انحرافی و عرفانهای نوظهور،
- پاسخگویی به درخواستهای رسمی نهادهای نظام و حوزه.
5) گروه‌های علمی دبیرخانه حمایت
دبیرخانه بررسی آثار را به گروه‌های علمی؛ «اخلاق»، «ادبیات»، «ادیان»، «اقتصاد»، «انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر»، «تاریخ، سیره و تراجم»، «ترجمه»، «تفسیر و علوم قرآن»، «حدیث، درایه و رجال»، «حقوق»، «دانش‌نامه، فرهنگ‌نامه و موسوعه‌نگاری»، «رسانه و فضای مجازی»، «روان‌شناسی»، «عرفان»، «علوم اجتماعی»، «علوم تربیتی»، «علوم سیاسی»، «فقه و اصول»، «فلسفه»، «کتب مرجع، تصحیح و تحقیق»، «کلام»، «مدیریت»، «مذاهب و فرق اسلامی»، «مطالعات راهبردی»، «هنر»، «مطالعات بین‌الملل»، «مطالعات زن و خانواده»، «مطالعات تمدنی» و «ستادی» سپرده است.
آثار پژوهشی که «طرحهای پژوهشی»، «کتاب‌های آماده انتشار» و «پایان‌نامه‌ها» را دربرمی‌گیرد، به شرح ذیل در دبیرخانه حمایت بررسی شده و تا رسیدن به مرحله نهایی و چاپ توسط گروه‌ها راهبری میشود:
- پس از ارسال اثر پژوهشی توسط پژوهشگران و مؤسسات، اثر توسط دبیرخانه بررسی شده و براساس موضوع در اختیار یکی از گروه‌های 28گانه دبیرخانه قرار می‌گیرد؛
- گروه‌ها اثر را براساس «اولویت‌ها و سیاستهای دبیرخانه»، «کیفیت آن» و «توانایی پژوهشگر» مورد بررسی اولیه و اجمالی قرار داده و آن اثر را تأیید، رد و یا درخواست اصلاح می‌دهند؛
- در صورتی‌که اثر در بررسی اولیه و اجمالی مورد تأیید قرار گرفت با دعوت از پژوهشگر مورد ارزیابی و بررسی تفصیلی قرار گرفته و در صورت تأیید تا رسیدن به چاپ راهبری و مدیریت میشود.
نکات:
- آثار مورد حمایت در قالب کتاب است؛
- آثار مورد حمایت شامل؛ (1) طرحهای پژوهشی، (2) کتاب آماده انتشار و (3) پایان‌نامه‌های با قابلیت تبدیل شدن به کتاب است.
- در بررسی اولیه و اجمالیِ طرحهای پژوهشی «طرح اجمالی»، کتاب‌ها «فهرست و چکیده‌ای از کتاب» و پایان‌نامه‌ها «چکیده‌ای از پایان‌نامه» به همراه «معرفی‌نامه علمی» پژوهشگر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؛
- در ارزیابی و بررسی تفصیلیِ طرحهای پژوهشی «طرح تفصیلی»، کتاب‌ها «تمامی متن کتاب به‌همراه نظر ناظران و ارزیابان» و پایان‌نامه‌ها «تمامی متن پایان‌نامه به همراه نظر استادان مشاور و راهنما» توسط کمیته‌ها و ارزیابان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- اثر تأیید شده در بررسی تفصیلی در؛
- طرحهای پژوهشی: قرارداد تدوین، منعقد و تا رسیدن کار به نقطه نهایی و چاپ، توسط گروه‌ها و دبیرخانه راهبری میشود؛
- کتاب‌ها: اثر برای چاپ آماده میشود؛
- پایان‌نامه‌ها: اثر با راهبری گروه‌ها و دبیرخانه تا تبدیل شدن به کتاب توسط پژوهشگر ارتقا یافته و برای انتشار آماده میشود.