حوزه علمیه متولی نظام دینی جامعه است و با بروز تحول در اجتماع، روزآمدی و تحول در حوزه با حفظ سنت ها امری ضروری و غیر قابل انکار است آنچنان که رهبر معظم انقلاب، در بیان ضرورت تحول درحوزه فرمودند: « تحول اجتناب ناپذیر است. تحول، طبیعت و سنت آفرینش الهی است…».
براین اساس حوزه علمیه خراسان به منظور رصد، شناسایی و ترسیم نیاز های جامعه اسلامی، اقدام به تدوین سندی راهبردی با عنوان “سند چشم انداز” در عرصه های مختلف آموزش و پژوهش، تحقیق و تبلیغ و … کرده است.
البته تحقق سند چشم انداز نیازمند الزاماتی است که باید به آنها توجه شود، از این رو خبرنگار حوزه خراسان به سراغ حجه الاسلام مهدوی ارفع، معاون آموزش و پژوهش حوزه علمیه خراسان و مسئول كميسيون آموزشی و پژوهشی برنامه اول سند چشم انداز اين حوزه رفته و به بررسی الزامات تحقق این سند مهم و راهبردی پرداخته است.
به نظر شما همت و دغدغه کافی برای سند چشم انداز و آغاز این تحول عظیم در حوزه علمیه خراسان وجود دارد؟
مسئولان حوزه تلاش و پیگیری فراوانی در اجرای این برنامه دارند و حتی تعداد زیادی از سخنرانی های خود را به موضوع چشم انداز اختصاص داده اند و همین امر نشان دهنده آن است چشم انداز دغدغه کلیدی مدیریت حوزه است. ایشان همه بخش های مختلف مرکز را ملزم کرده اند تا برنامه های خود را همسو با سند تنظیم کنند و موارد غیر همسو را حذف کنند و حتی در صورت لزوم برای تحقق چشم انداز، برنامه و وظایف جدیدی برای خود ترسیم و تنظیم کنند.
در همین راستا کارگروهی تشکیل شده تا برنامه 5 سال اول چشم انداز را در بخش های مختلف با جزئیات تعیین کند. با این وجود، اگر جدیّت مسئولان مربوطه مستمر باشد و در عین حال نگاه مطالبه محورِ دائمی از سوی بدنه حوزه علمیه (مدیران مدارس، اساتید و طلاب)، پیرامون تحقق سند شکل بگیرد تا دائما مراحل اجرای سند را رصد کرده و از نهادهای مختلف حوزوی، تحقق سند را به صورت جدی مطالبه کنند، سند مطمئنا تحقق پذیر خواهد بود. مطالبه گری مسئله مهمی است و این چنین اموری سبب می شود همه مسئولان خود را پاسخگوی اجرای این سند بدانند.
با این که بعید می دانم که مسئله دچار آسیب شود، اما اگر جدیت مسئولان مربوطه، و مطالبه گری طلاب وجود نداشته باشد، این سند هم مثل اسناد بسیاری از دستگاه های دیگر، بعد از مدتی به بایگانی ها سپرده می شود.
چطور می توان بدنه حوزه را با این سند آشنا کرد تا گفتمان و در نهایت مطالبه گری شکل بگیرد؟
برای رسیدن به این مطالبه عمومی از سوی اساتید و طلاب، نیاز به یک گفتمان سازی جدید نسبت به تبیین سند چشم انداز در مدارس و مجموعه های حوزوی داریم. ما باید سند چشم انداز کامل را به صورت کامل برای اساتید و طلاب تبیین کنیم. به منظور ایجاد این گفتمان، جلسه ای با مدیران مدارس حوزه علمیه گذاشته شده و چشم انداز به صورت کامل برای آن ها تبیین شده است.
بنده در اجلاسیه سراسری مسئولان آموزش، سند چشم انداز را با جزئیات و الزامات مطرح کردم و حتی به مسئولان گفتم که هر کدام از شما می توانید با توجه به اقتضائات، سند چشم اندازی برای مدرسه خودتان بنویسید. مدارس هم رغبت بسیاری برای تحرک لازم در تحقق چشم انداز از خودشان نشان دادند. به مسئولین آموزش نیز گفته ام حتما مطالبه گر باشید، هم شما از ما بپرسید که در سیاست گذاری ها و اهداف چکار می کنیم و هم ما از شما فعالیت های اجرای برنامه های را مطالبه می کنیم.
مطالبه گری زمانی محقق می شود که گزارش عملکرد و بازخورد فعالیت ها به اساتید و طلاب اعلام شود، تا آن ها بتوانند روند حرکتی را با برنامه ها تطبیق دهند و در نهایت اجرای آن را مطالبه کنند، آیا چنین چیزی در چشم انداز دیده شده است؟
بنده چنین زمان بندی مشخصی را در سند مشاهده نکردم و این مسئله مهمی است که می بایست در سند دیده شده و حتما در صورت نبود، در سند درج شود، البته شاید این قضیه لحاظ شده است که من از آن مطلع نیستم. با این وجود ما در همان جلسه ای که با مدیران داشتیم، تاکید کردیم که پیرامون چشم انداز در مدارسِ خودشان، اطلاع رسانی کنند و یا حتی در صورت لزوم با مرکز مدیریت هماهنگ کنند، تا کارشناسانی از طرف مرکز به مدارس رفته و سند چشم انداز را برای طلاب تشریح کنند. اگر سند چشم انداز درست تبیین شود می توان توقع مطالبه را داشت ولی اگر سند گنگ و مبهم و بدون شفافیت باشد، خواه ناخواه هیچ مطالبه ای هم محقق نخواهد شد.
با توجه به اینکه سند چشم انداز حوزه، یک مقدار از کلیات خارج شده و وارد برخی الزامات و ویژگی ها شده است، می توان از همین زمینه کمک گرفت و قدرت مطالبه گری را افزایش داد. اما مطمئنا می بایست روند پیشرفت های تمام نهاد حوزوی در بازه های زمانی مشخص اعلام شود، تا همه در جریان میزان کار انجام شده از سوی این مراکز باشند، تا همه بتوانند این رشد ها و یا حتی کاستی ها را ارزیابی کنند
