به گزارش اداره اطلاع رسانی معاونت پژوهش حوزه های علمیه؛ حجت الاسلام و المسلمین رفیعی، در کارگاه آموزش پژوهش محور، ویژه اساتید و معاونین پژوهشی مدارس علمیه استان یزد که در مدرسه علمیه عالی نواب مشهد مقدس برگزار شد، اظهار داشت: آموزش به مثابه مصرف اطلاعات، مقدمه و گذرگاهی است که افراد جامعه با استفاده از آن، در حد توان خود با یافته های دانشمندان در عرصه های مختلف دانش ها آشنا شده و آن را فرا می گیرند.
این استاد حوزه علمیه قم گفت: پژوهش به مثابه تولید دانش است که فرهیختگان جامعه با پایه قرار دادن یافته های اصحاب دانش و تولیدات علمی آن ها، مجهولات و مسائل جدید را در کانون توجه خود قرار داده و تلاش می کنند پاسخ های متناسب را برای آن پیدا کنند.
حجت الاسلام رفیعی ادامه داد: این دو مقوله زمینه لازم را برای رشد و شکوفایی دانش و تولید و نوآوری فراهم می سازند که پیدایش تمدن ها و پایداری آنها را رقم زده و تضمین می کند.
شکل گیری تمدن نوین نتیجه عملکرد نظام آموزشی و پژوهشی، در قالب برنامه‌ای جامع
این پژوهشگر حوزوی، با اشاره به اینکه خاستگاه تحقیق پژوهش و تربیت پژوهشگر، نظام های آموزشی است تصریح کرد: نتیجه عملکرد این نظام اگر در قالب برنامه‌ای جامع، علمی و منسجم صورت گیرد، شکل گیری تمدن نوین را در پی خواهد داشت.
وی اضافه کرد: هر گاه چنین نهضت علمی در جوامع اتفاق افتاده چه در چین باستان چه در مصر قدیم، ایران و یا یونان و یا دوره اسلامی، تمدن متناسب با آن نیز شکل گرفته است.
این استاد حوزه افزود: نظام های آموزش در کشورهای پیشرفته چه در مقطع ابتدایی و عمومی چه در مقطع عالی و تخصصی آن با گذر از فراز و نشیب های فراوان و آزمون مراحل و روش های مختلف، به جهت گیری های جدیدی رسیده اند و در برخی نظام ها، نهاد آموزش تنها به امر آموزش و انتقال دانش و مصرف آن اهتمام دارند.
وی در خصوص مهارت ذهنی که لازمه نظام آموزش پژوهش محور است گفت: در چنین نظامی طلبه دانش و اطلاعات لازم را باید دریافت، تجزیه و تحليل کند و آشنایی و شناخت لازم را نسبت به موضوع پيدا کند.
وی در خصوص مهارت فیزیکی و عملی که لازمه نظام آموزش پژوهش محور است گفت: طلبه باید توانایی لازم را برای کاربرد آموخته های خود در عرصه عمل را پیدا کند و در حقیقت بتواند فکر خود را به عمل تبدیل کند برای مثال بر اساس شناخت قواعد نحو بتواند یک متن را اعراب گذاری و تجزیه و ترکیب کند. یا بر اساس قواعد ارث بتواند سهم وارثان را به تفکیک تعیین کند و یا اینکه یک استدلال کلامی را در قالب برهان منطقی درست ارائه نماید.
سه پایه اصلی چرخه یادگیری آموزش پژوهش محور
وی چرخه آموزش پژوهش محور را بر سه پایه مهارت های ذهنی، مهارت های عملی، تغییر رفتار یا همان ملکه شدن مطلب در درون فرد دانست و تصریح کرد:نظام آموزش مطلوب نظامی است که هر سه ضلع مثلث یادگيری را بصورت فعال مورد توجه قرار دهد.
این استاد حوزه علمیه قم در خصوص ویژگی های این نظام آموزشی گفت: در چنین نظامی منابع انسانی یا پژوهشگر بوده و یا با مقوله پژوهشگری آشنایی لازم را دارند و با اصول، روش ها و مؤلفه های پژوهش آشنا هستند.
وی در بخش دیگر سخنان خود خاطرنشان کرد : آموزش پژوهش محور بدین معنا نیست که طلبه از ابتدای ورود به حوزه دست به قلم شده و پژوهش کند و یا اینکه استاد دست از آموزش برداشته و با طلبه تمرین پژوهش کند.
نکات طلایی نقش استاد در نظام آموزش پژوهش محور
وی در خصوص نقش استاد در نظام آموزش پژوهش محور به 20 نکته اشاره کرد و گفت: در نظام آموزش پژوهش محور استاد هدایت گر و مهندس آموزشی بوده و چرخه آموزش از حالت یک سویه انتقال دهنده دانش (استاد) و گیرنده (طلبه) خارج می شود.
حجت الاسلام رفیعی خاطرنشان کرد: در نظام آموزشس پژوهش محور تفهیم مطلب با تکرار استاد انجام نمی شود، بلکه استاد به طلبه کمک می کند تا او به فهم لازم دست یافته و مجهول را کشف کند.
این محقق دینی، با اشاره به اینکه در نظام آموزشی پژوهش محور، در کلاس درس فضای گفت و گو حاکم است خاطرنشان کرد: استاد زمینه را برای بروز خلاقیت طلبه فراهم کرده و طلبه در فرآیند یادگیری شرکت داده می شود و همچنین به او امکان ورود به بحث داده می شود، در همین راستا، در این نوع نظام آموزشی از تفاوت دیدگاه ها و اختلاف نظرهای علمی طلبه نهایت بهره برداری انجام می شود.
حجت الاسلام رفیعی در پایان با اشاره به اینکه در چنین نظامی راه درست جواب دادن و بیان ما فی الضمیر را به طلبه می آموزد اظهار داشت: طالب فعال و مشارکت کننده در بحث تشویق ویژه می شوند و از طالب پژوهشگر حمایت می شوند و همچنین استاد طلبه را با اخلاق پژوهش آشنا می سازد و اصول و روش پژوهش به تدریج به طلبه آموزش د اده می شود .
