به‌عنوان اولین سؤال بفرمایید، مسئولیت معاونت پژوهش در راستای ارتقاء سطح کمی و کیفی پژوهش در حوزههای علمیه چه میباشد؟
مأموریت ستاد پژوهش حوزههای علمیه چنین تعریف شده است: «مدیریت و راهبری پژوهش و تولید دانش در حوزههای علمیه» و روشن است که جریان تولید دانش باید بر اساس نقشه راه معین، هدفمند، جهتدار و ناظر به نیازهای انسان و جامعه معاصر بویژه نظام اسلامی و جهان اسلام بوده و با سرعت مناسب و بهنگام انجام پذیرد. برای تحقق چنین ماموریتی طبیعتا میبایست امر پژوهش در حوزههای علمیه ناظر به رشد روزافزون و گوناگون نیازها و عمقیابی پرسشها هم از نظر کمی و هم به جهت کیفی از رشد لازم برخوردار باشد.
از نگاه دیگر، چرخه پژوهش نیازبنیاد است و فرایندمحور و روشنهاد است نیروی انسانی و سازمان فعال، کارآمد و توانمند میخواهد. چرخه نشر و معرف مناسب را میطلبد. لذا برای ارتقاء وضعیت پژوهش باید نکات ذیل به جد مورد اهتمام باشد:
1- نظام و چرخه کارآمد نیازسنجی برای دستیابی به نیازهای روزآمد و معاصر که این مهم در سالهای اخیر مورد توجه جدی معاونت پژوهش حوزههای علمیه قرار گرفته است و اولین خروجی آن سند اولویتهای پژوهشی دانش فقه است.
2- طراحی و نهادینهسازی فرایند مناسب برای تولید دانش
3- تربیت نیروی انسانی مناسب و کارآمد که مهمترین زیرساخت آن دستیابی به نظام آموزش پژوهشگرا است که متأسفانه در این مسیر با مشکلاتی جدی مواجه هستیم.
4- سازمان مناسب راهبری و اجرائی در امر پژوهش که باید دائما در حال بازسازی و روزآمدسازی خود باشد که آن هم خالی از ضعف نیست.
5- چرخه نشر و مصرف و کار سبقت دانش که در کشور ما در نوع حوزههای دانش از کاستیهائی رنج میبرد.
رویکرد معاونت پژوهش حوزههای علمیه در برگزاری جشنواره علامه حلی(ره) چیست؟
رویکرد ما در برگزاری جشنواره، دستیابی و حداقل حرکت به سمت دستیابی به چند هدف است: نخست، ترویج و فرهنگسازی امر پژوهش؛ دوم، فعالسازی حوزویان و طلاب جوان در سراسر کشور و دعوت همگانی از آنان برای ورود به عرصه فعالیتهای پژوهشی؛ سوم، شناسائی بضاعت حوزه در جریان آزمایشی و تمرینی تولید دانش؛ چهارم، شناسائی استعدادهای فعال در این عرصه و پنجم، تشویق و تقدیر از طلاب جوان فعال در امر پژوهش.
در ارتباط با پاسخگویی به نیازهای روزآمد، در جشنواره چه تدابیری اندیشیده شده است؟
انجام مطالعه و اجرای طرح نیازسنجی تکالیف پژوهشی از مهمترین و تأثیرگذارترین عوامل در این رابطه است. در خصوص این طرح این توضیح لازم است که طرح «تکالیف پژوهشی طلاب چگونگی»، شاخصها و شرایط فعالیتهای موظفی پژوهشی طلاب را در پایهها و مقاطع مختلف تحصیلی تنظیم می‌کند.
بر این اساس هر طلبه در هر پایه و مقطع به صورت الزامی باید فعالیتهائی در عرصه پژوهش داشته باشد برای سامان دادن به فعالیتهای پژوهشی طلاب، نیازسنجی تکالیف پژوهشی در حال انجام است که در گام نخست مدل آن طراحی و نهائی شده است.
براساس این مدل، هر استاد قادر خواهد بود با توجه به فرایند استاندارد و شاخصها نیاز پژوهشی را شناسائی و به طلاب معرفی نماید.
غیر از اختصاص داشتن به طلاب حوزههای علمیه، چه وجه تمایزی میان جشنوارههای مختلفی که در کشور در حوزه علوم اسلامی و انسانی برگزار میشود (از جمله جشنواره فارابی و…) با جشنواره علامه حلی(ره) میتوان برشمرد؟
جشنواره فارابی در حقیقت جشنواره بینالمللی عرصه علوم انسانی است و با جشنواره علامه حلی(ره) تفاوتهائی از این قرار دارد:
– جشنواره فارابی عرصه پژوهشهای تولیدگر دانش را در بر میگیرد و سرآمدان و مجریان دارای سابقه طولانی در کار علم و پژوهش را پذیرا است، در حالیکه جشنواره علامه حلی(ره)، جشنواره طلاب جوان حوزههای علمیه بوده و بیشتر رویکرد فرهنگسازی و تشویق دارد.
– جشنواره علامه حلی(ره) عرصه علوم انسانی را در بر نمیگیرد و فقط علوم حوزوی و علوم انسانی مرتبط با حوزه دین را در بر میگیرد.
– در جشنواره علامه حلی(ره) هر چند جمعی از طلاب خارجیزبان شرکت میکنند، اما یک جشنواره بینالمللی رسمی و مصوب نیست.
به نظر شما امروزه بایستههای پژوهش در حوزه علوم اسلامی کدامند؟
مهمترین بایسته پژوهش در عرصه طلاب جوان در شرایط امروز، جدی گرفتن تحول نظام آموزشی و سویه دادن آن به سمت تحقیق و پژوهش در عمل است. همه باید تصمیم بگیریم اگر بیشتر از آنچه حرف میزنیم عمل نمیکنیم، حداقل به اندازهای که حرف میزنیم عمل کنیم. آیا واقعا معتقد به ضرورت تحقق نظام آموزش پژوهشگرا هستیم؟ برای این مهم چه اقدامی کردهایم؟
