به گزارش اداره اطلاع رسانی معاونت پژوهش حوزه به نقل از خبرگزاری شبستان؛ حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا، عضو هيئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی با اشاره به مفهوم نشاط علمی در فضای آکادمیک و حوزوی و چگونگی شکل گیری آن گفت: نشاط علمی مرهون آن است که واقعا علم ارزش خود را در مراکز دانشگاهی و حوزوی پیدا کند نه اینکه مسائل علمی با مسائل جانبی و سیاسی و معیشتی گره بخورد.
وی با تاکید بر اینکه خود علم فی نفسه ارزش دارد و این مساله در محافل علمی باید تشریح شود، ادامه داد: هر اندازه شرایط اجتماعی و معیشتی دشوار باشد، اما به دلیل جایگاهی که علم دارد این مساله موجب می شود اگر انسان به ارزش علم برسد، آن را از دست ندهد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه هیچ سرمایه ای بالاتر از علم برای انسان نیست، اظهار کرد: باید علم جایگاه خود را در مراکز علمی پیدا کند و مسائل دیگر در حاشیه دیده شود؛ قطعا توجه به اهمیت علم و مکانیتی که دارد آن نشاط واقعی را ایجاد می کند.
وی در پاسخ به این که آیا نشاط علمی ذاتی است یا اکتسابی، تصریح کرد: طبیعی است مانند بسیاری از اموری که بشر در زندگی با آن سر و کار دارد و این امور نیازمند تقویت است، از یک سو نشاط علمی فطری و ذاتی است و از جهت دیگر برخی از ابعاد آن اکتسابی است؛ ابن سینا می گوید:” هر کس که از آموختن خسته می شود، بیمار است و باید آن را درمان کند”. لذا انسان باید عشق وافر داشته باشد تا به دنبال یادگیری رود و در پی ایده های جدید باشد و البته این حالت برای تقویت نیاز به تمرین دارد.
این استاد فلسفه همچنین در پاسخ به این سوال که برخی حوزه علمیه را به خشک اندیشی و محدود بودن دایره موضوعات پرداختی متهم می کنند و اینکه آیا چنین امری می تواند مانعی جدی برای نشاط علمی باشد، عنوان کرد: به نظر من این موضوع واقعیت ندارد؛ در حوزه درس ها محدود است اما طلبه ها مطالعات محدودی ندارند و روی مباحث جدید سیاسی، اجتماعی، فکری و علمی مفصل کار می کنند که حتی این تلاش گاه جای تعجب دارد، اما در سطح درس های رسمی، مباحث جدیدی هنوز رسمیت پیدا نکرده و طلاب خود علائق جدیدی را دنبال می کنند.
عضو هيات علمی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی تاکید کرد: اگر بست فکری در حوزه وجود داشت این عیب بزرگی برای آن بود اما آنچه مشاهده می کنیم این است که حوزه در دوران گذر به سر می برد شاید کمتر از یکی دو دهه بسیاری از این دروس به آموزش حوزه کشیده شود.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی به اینکه برخی دانشگاه را به سرسپردگی و وادادگی مقابل اندیشه های وارداتی متهم می کنند، آیا چنین امری می تواند مانعی جدی برای نشاط علمی باشد، ابراز کرد: بله این موضوع هم می تواند مانع باشد به دلیل آن که کمتر در میان دانشگاهیان حوزه های انتقادی خوب دیده می شود و بیشتر حالت ترجمه ای حاکمیت دارد و در همین حد کار می شود البته این مساله کلیت ندارد، اما جریان غالب در دانشگاه این رویکرد است.
وی سیستم آموزشی دانشگاه را نیازمند ترمیم دانست و افزود: این سیستم به واسطه محدودیتی که دارد هنوز به آن پیشرفتی که توقع می رود، نرسیده و این موضوع دوران طولانی را می طلبد و لازم است افرادی با علاقه زیادی کار کنند و صرفا حالت انفعالی نداشته باشند.
حجت الاسلام قائمی نیا بیان کرد: لذا در دانشگاه به دلیل یاد شده نشاط علمی نداریم و در حوزه به علت نقص سیستم آموزشی هر چند طلاب خود در این زمینه مشکل ساز نیستند. اما در دانشگاه به دلیل محدودیت هایی از جمله محدودیت زمانی و ترمی شدن، این نشاط دیده نمی شود و روحیه انتقادی را نمی توان در این فضا به طور ملموس مشاهده کرد.
وی اختصاص یافتن حجم گسترده ای از پژوهش های کشور به تحقیقات بی محتوا را موجب کاهش نشاط علمی در فضای آموزشی و علمی دانست و اذعان کرد: متاسفانه غالب این پژوهش ها سرسری بوده و مورد نیاز جامعه نیستند اما به دلیل اهدافی همچون تبلیغ و بالا بردن آمار فعالیت ها، مورد توجه قرار می گیرند که در بلندمدت این پژوهش به بدنه علم صدمه وارد می کنند.
حجت الاسلام قائمی نیا بیان کرد: به عنوان مثال ماجرای مواجهه با علوم انسانی که مساله بسیار مهمی است، آنچنان جالب نبوده هر چند کارهایی در این زمینه انجام گرفته اما ضعیف بوده است و به جای آنکه قدمی به جلو ببرد، جریان تحول علوم انسانی را متوقف کرده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآور شد: برای اینکه نشاط علمی در مراکز علمی قوت بگیرد باید سیاستگذاری ها را تغییر داد؛ نگاهی که مسئولان به این امر باید داشته باشند، ارزش قائل شدن برای علم و ترویج آن است، البته نباید اهداف جانبی را نادیده گرفت اما نباید در حدی این مسائل پررنگ شوند که خودِ علم را زیر سوال ببرند.
