حوزه/ مدیر حوزه های علمیه با بیان اینکه ما دایرة المعارف های متناسب با مناطق دنیا و اسلام در نقاط دیگر نداریم، افزود: مؤسسه ای برای تولید دایرة المعارف های مناطق مختلف اسلامی تاسیس و کار آن هم شروع شده است. ما یک مجموعه مشترک با استفاده از دایرة المعارف های موجود در دستور کار داریم و بخش های ویژه ای برای هر منطقه مانند بالکان داریم.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، آیت‌الله علیرضا اعرافی، ۲۵ بهمن ماه در مراسم افتتاحیه نمایشگاه گفتمان علمی انقلاب اسلامی ویژه آثار منتخب علوم انسانی اسلامی به ۳۴زبان زنده دنیا که در سالن همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه برگزار شد، با اشاره به راهپیمایی ۲۲ بهمن امسال، گفت: مردم با وجود تنگناها و مشکلات در راهپیمایی ۲۲ بهمن نشان دادند بصیر و خبیر و هوشمند هستند و در نقاط عطف اولویت ها را به درستی تشخیص می دهند و ما خدا را شاکریم و از ملت عزیز و بزرگ ایران هم قدردانی می کنیم.
وی افزود: ما همواره در ایام دهه فجر برنامه پرسش و پاسخ با طلاب هم داشتیم که به خاطر شرایط جسمانی نامناسب بنده این کار مقدور نشد ولی این برنامه به نحوی تدارک خواهد شد.
آیت الله اعرافی با اشاره به طرح گفتمان علمی انقلاب اسلامی، افزود: این طرح کار ارزشمندی است که حدود ۱۵ نهاد از نهادهای حوزوی، دانشگاهی و حوزوی و دانشگاهی در آن مساعدت داشته اند و هدف هم این بوده است تا دستاورد این نهادهای در ترجمه و تولید و بازتولید آثار علوم انسانی و اسلامی در عرصه بین الملل تنظیم و جمع آوری و ارائه شود و گام بزرگی در این زمینه برداشته شد.
مدیر حوزه های علمیه کشور با اشاره به دستاوردهای صدساله اخیر حوزه قم در عرصه بین المللی اضافه کرد: یکی از دستاوردهای ۱۰۰ ساله اخیر به ویژه چند دهه گذشته تولید آثار به زبان های زنده دنیا بوده است. ما اگر به حوزه‌های نجف و قم در صد سال قبل برگردیم تقریبا پرونده آنان در تولید و ترجمه آثار شیعه به زبان های دیگر خالی است البته موارد نادری در نجف و قم و تهران و … می‌توان پیدا کرد که آثاری به زبان های دیگر تولید کرده اند مثلا قرآن به چند زبان قبل از این صد سال ترجمه شده است.
وی افزود: همچنین برخی آثار فقهی ، کلامی ، تفسیری ترجمه شده بود ولی قبل از صد سال و حتی قبل از ۵۰ سال اخیر این آثار به زبان های غیرفارسی بسیار اندک بوده است البته زبان عربی از بقیه متفاوت است گرچه ترکی و انگلیسی هم آثاری دارد.
آیت الله اعرافی با بیان اینکه در صد سال اخیر و به خصوص ۵۰ سال اخیر نقطه عطف و تحول بزرگی را در ترجمه آثار به زبان های دیگر شاهد هستیم، تصریح کرد: ما در همه عرصه ها یعنی منابع و متون و معارف اسلامی شاهد تحول خوبی هستیم. در حوزه و قلمرو منابع و مصادر اصلی علوم اسلامی شاهد ترجمه های خوبی از قرآن هستیم و گفته شده قرآن به صد زبان ترجمه شده است در حالی که کتاب مقدس مسیحیان بالای هزار ترجمه به زبان های دیگر دارد.
وی افزود: بعد از قرآن منابع حدیثی مانند کافی و یا نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و… هم ترجمه شده است و بخش دیگر هم علوم و دانش های اسلامی در فقه و فلسفه و کلام و … است و در معارف اسلامی هم کتبی چون آثار شهید مطهری کارهای خوبی انجام شده است و نوع کار هم برخی ترجمه معمولی، برخی اقتباس و برخی تولید است.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه با بیان اینکه دستاورد این جنبش جدید در حوزه و مراکز علمی دستاورد بزرگی است، اظهار داشت: این آثار به ۵۰ زبان ترجمه شده و تنوع شکلی و زبانی در آثار را شاهدیم و تولیدکنندگان هم متنوع هستند و در پرتو این موج جدید شاهد محتوای متنوعی هم در قلمروهای مورد اشاره تولید شده است و شاهد نیروپروری و نیروسازی هم هستیم و الان هزاران نفر در ایران و بیش از ۱۰۰ کشور دنیا ورزیده و تربیت شده اند.
مدیر حوزه های علمیه ابراز داشت: انسان وقتی به کشورهای شرق آسیا سفر می کند چون زبان آنها گنجایش معارف دینی را نداشته است احساس می شود اسلام گسترش چندانی هم نداشته است و کاروان تولید و ترجمه به زبان های دیگر گنجایش زبان های مختلف برای تحمل بار معارف اسلامی را توسعه می دهد.
آیت الله اعرافی با بیان اینکه این نوع ترجمه ها باعث گسترش شیعه و معارف آن شده است، گفت: این مسئله از دستاوردهای خیزش نوین تولید و ترجمه به زبان های غیرفارسی است و باید در این راستا از هزاران نویسنده و متفکر و مترجم که در پیشبرد این نهضت عظیم نقش داشته اند تشکر کنیم و این اولین پیام این نمایشگاه به این افراد است.
مدیر حوزه های علمیه با بیان اینکه برخی اشخاص حقیقی هم در این روند کانند یک امت عمل کرده اند، افزود: مرحوم آقای لاری یکی از این نمونه ها است. آقای خسروشاهی و جعفرالهادی(خوشنویس) و آقای انصاری هم در زمره این بزرگان هستند ودر پرتو انقلاب کاروان پژوهش و تولید و ترجمه به زبان های دیگر فعال شده است.
وی با اشاره به برخی نقاط ضعف که نیاز به حضور مجاهدانه دارد، اضافه کرد: کار ترجمه و تولید از لحاظ ساختاری متکثر و پراکنده است که البته تا اینجا طبیعی است و نمی‌توان کل کار ترجمه و تولید را در یک ساختار متمرکز کنیم و اگر شدنی هم بود مطلوب نبود ولی نقطه محوری این است که یک نقشه کلان و راهبرد جامع و خطوط کلی که این حلقه ها را در یک زنجیره قرار دهد نداریم.
مدیر حوزه های علمیه گفت: باید نقشه جامعی مبتنی بر نیازسنجی و اولویت سنجی داشته باشیم که الان نیست و حل آن نیازمند عزم جمعی و اراده قوی است و گفتمان علمی باید این خلا را برطرف کند و ترمیم آن هم مهتاج تعاون و همکاری است.
وی افزو د: مسئله دیگر این است که در کیفیت ترجمه و تولید هم ضعف های زیادی داریم؛ بنده به نقاط مختلف دنیا سفر کرده ام و معتقدم کیفیت آثار ما متناسب با کمیت نیست و تولید آثار نیازمند ورزیدگی های بیشتری است. بنده کارشناسان دقیقی را برای این کار سپردم و در خیلی موارد گفتند آثار از اتقان لازم برخوردار نیست.
مدیر حوزه علمیه افزود: تناسب محتوا با فرهنگ و گفتمان حاکم بر کشورها هم از دیگر موضوعاتی است که باید رعایت شود؛ بیشتر آثاری که ما تولید می کنیم مبتنی بر ادبیاتی است که در حوزه قم و نجف به کار می رود و این ادبیات نمی تواند وارد ادبیات کشورهای دیگر شود.
آیت الله اعرافی گفت: موضوع دیگر فقدان یک نیازسنجی است به خصوص باید ببینیم در دنیای غرب چه چیزی مورد نیاز است یعنی جهان مخاطب خود را بشناسیم. همچنین نیازمند اولویت گذاری در زبان ها هستیم و شاید اولویت های کنونی مناسب نباشد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: ضعف دیگر این است که نیاز به واژه سازی و تولید ادبیات به زبان های مختلف برای تحمل معارف اسلامی هستیم، ما قبلا پروژه تولید ادبیات علوم اسلامی در زبان ژاپنی و چینی و … را شروع کردیم ولی به نتیجه مورد نظر نرسید. باید واژگان معادل را با دقت انتخاب کنبم یعنی بدا و توحید و امامت و … را بتوانیم درست معنا کنیم که در انگلیسی انجام شده ولی در خیلی از زبان ها نداریم.
آیت الله اعرافی با بیان اینکه باید نوعی نظام منسجم در نشر در عرصه بین المللی داشته باشیم که الان فاقد آن هستیم، تصریح داشت: البته اختاپوس های مسلط بر نظام نشر بین المللی به خصوص در غرب اجازه نمی دهند ولی راه های نرفته ای هم هست که ما دنبال نکرده ایم. نکته دیگر هم باید مورد توجه باشد تجمیع آثار است.
وی با بیان اینکه ما دایرة المعارف های متناسب با مناطق دنیا و اسلام در نقاط دیگر نداریم، افزود: مؤسسه ای برای تولید دایرة المعارف های مناطق مختلف اسلامی تاسیس و کار آن هم شروع شده است. ما یک مجموعه مشترک با استفاده از دایرة المعارف های موجود در دستور کار داریم.
وی با بیان اینکه ضعف دیگر کمبود زبان تخصصی برای برخی رشته ها و موضوعات است و درصدد توسعه این زبان ها هستیم، گفت: در نهایت هم ضعف دیگر این است که فاقد یک راهبری کلان در آثار اسلامی به زبان های دیگر هستیم و این نمایشگاه باید این خلا را جبران کند.
آیت الله اعرافی تاکید کرد: رسالت امروز ما سنگین است و اگر معارف اسلام و اهل بیت را به درتسی به دنیا امروز عرضه کنیم فوق تصور ما در عالم خریدار دارد و باید اقدام مناسبی برای این عطش داشته باشیم.
