حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی، معاون پژوهش حوزه های علمیه در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه به تشریح برخی فعالیت های معاونت پژوهش حوزه در امر کتابخوانی و تجهیز کتاب خانه های حوزه های علمیه پرداخت.
حوزه/ حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی اظهارکرد: از زمانی که فضای مجازی به میدان آمد و اطلاعات به سهولت در اختیار ما قرار گرفت بسیاری از افراد نیازهایشان را در این محیط دنبال می‌کنند. مطالعه دراین فضا ممکن است، ولی عمده افراد جذب مطالبی می شوند که خبری هستند و تخصصی نیستند و منابع معتبری نیز ندارند.
حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه ضمن تبریک هفته کتاب و کتابخوانی به تشریح برخی فعالیت های معاونت پژوهش حوزه های علمیه در امر کتابخوانی و تجهیز کتاب خانه های حوزه های علمیه پرداخت و گفت: در اکثر حوزه های علمیه برادران کشور کتابخانه های درسی طلاب وجود دارد.
وی با اشاره به وجود ۵۰۰ کتابخانه در سطح حوزه های علمیه کشور بیان کرد: کتابخانه های ما در بسیاری از مدارس بسیار غنی هستند و حتی می توان گفت که فراتر از نیازهایی که یک طلبه در مسیر نیاز تحصیلی دارد، کتابهایی که بتواند به افق گشایی و گشایش علمی و دانشی در رشته های مختلف علمی از جمله ادبیات و منطق و حدیث و تفسیر و… بپردازند وجود دارد.
معاون پژوهش حوزه علمیه با بیان این که معاونت پژوهش در قالب یک نظام خاص از این کتابخانه ها پشتیبانی می کند و تمام کتابخانه ها در مرکز سامانه کتاب پرونده دارند و رصد می‌شوند افزود: بیش از ۳۰۰ کتابخانه به نرم افزار فراکاوش مجهز هستند که یک نرم افزار کتابخانه ای است که در آن محتوای کتاب ها فهرست می شود و قابلیت شبکه سازی دارد. به همین خاطر می توانند از محتوای کتابهای فهرست شده مطلع شوند. بیش از نیمی از کتابخانه های ما این نرم افزار را دارند و می توانند امورات خود را از این طریق سپری کنند.
وی اظهارکرد: در حوزه علمیه دو کتابخانه مجهز داریم. یکی کتابخانه آیت الله حائری در مدرسه فیضیه و دیگری کتابخانه آیت الله بروجردی در مسجد اعظم که دو کتابخانه مرکزی حوزه هستند. البته این دو کتابخانه جزو بهترین کتابخانه های کشور نیز به شمار می روند، زیرا حجم و کیفیت آثار و خدمات دهی پیشرفته و قوی باعث شده این دو مرکز به عنوان دو مرکز قوی در این حوزه محسوب شوند.
معاون پژوهش حوزه علمیه گفت: همچنین در این میان مراکز پژوهشی را نیز داریم که در مراکز تخصصی پژوشی از جمله مرکز تخصصی کلام و… فعالیت دارند. همچنین مراکز علمی و کتابخانه ای مراکز استان های حوزه نیز دارای کتابخانه های خوبی هستند.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی با ذکر این مطلب که مراکز پژوهشی حوزوی دارای کتابخانه های بسیار غنی هستند، اظهارکرد: این کتابخانه ها بعضا خدمات گسترده ای به سایر محققان در رشته های گوناگون ارائه می دهند و خدمات دهی مناسبی نیز دارد.
حمایت از کتابخانه های حوزوی
وی بیان کرد: باید بپذیریم که نیازهای ما نسبت به حمایت ها، بسیار بیشتر است. در حوزه سخت افزاری و نرم افزارهای جدید به شکل میانگین در حد متوسط قرار داریم. برخی استانهای ما دارای محرومیت هستند و باید مشکلات آنها در حوزه سیستمی و رایانه ای و شبکه ای را حل کنیم و در این زمینه نیازمند پشتیبانی بیشتر هستیم.
استاد حوزه علمیه قم گفت: معاونت پژوهش حوزه با بودجه حداقلی خود برنامه خرید کتاب دارد و این کتاب ها را نیز به کتابخانه ها ارسال می کند. بخشی از تجهیز از سوی ناشران و اهدایی ها و نظام خرید و اهدای کتاب ارشاد انجام می شود. از این جهت کتابخانه های کشور را تأمین کنیم و فهرست منابعی که می آید را می فرستیم و به فراخور اعلام نیاز با تأیید مراحلی در استان برای آنها ارسال می کنیم.
وی افزود: از حیث تأمین منابع برای خرید کتاب نیازمند پیشتیبانی های بیشتری هستیم. به ویژه در مراکزی که پشتیبان هستند در مراکز تخصصی نیازمند تلاش بیشتر هستیم.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی بیان کرد: همکاری با مرکز کامپیوتر اسلامی نور، انجام شد که اگر مراکز تخصصی از حداقل سیستم و رایانه برخوردار باشند مرکز نور طی تفاهماتی که دارند کتابخانه ها را در قالب نرم افزار در اختیار ما قرار می دهند و مراکز مدارس و طلاب می توانند همزمان به ده ها هزار جلد کتاب ارزشمند دسترسی داشته باشند.
معاون پژوهش حوزه علمیه اظهارکرد: اتصال به مرکز نور بخش مهمی از مشکلات را حل می کند، ولی کتب اخیر در نرم افزارهای جدید وجود ندارد، اما در عین حال بخش مهمی از نیازها را با این نرم افزارها می توان انجام داد. در کنار آن نیز طی تفاهمی که مرکز فناوری حوزه با مرکز نور داشت، طلاب می توانند از سیستم نجاح از سیستم کتابخانه ای مرکز کامپیوتری نور استفاده کنند و از بانک ویژه مرکز نور استفاده کنند.
سرانه کتابخوانی کتب آموزشی و تحصیلی طلاب خوب است
وی افزود: تا سطح یک، دو و سه حوزه و تا زمانی که طلاب در محیط آموزشی درگیر هستند بخش عمده ای از وقت طلاب به مطالعه متون آموزش اختصاص می یابد. سرانه کتابخوانی کتب آموزشی و تحصیلی طلاب خوب است. تقریبا نظام آموزشی بخش مهمی از اوقات آنها را پر می کند. اساتید نیز در این فرایند تکالیف تحقیقی و فعالیت های کلاسی می دهند باعث می شود که طلاب کشش بیشتری به سمت مطالعه داشته باشند.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی گفت: فرایند آموزشی طلاب شامل مواردی چون مقاله و تحقیق پایانی و… می شود و همچنین جشنواره هایی چون جشنواره علامه حلی و… نیز در این زمینه برگزار شده و می شود که به گسترش فضای علمی در حوزه کمک می کند. طلاب در این زمینه با منابع فراگیرتری در حوزه آموزش درگیر می شوند و خود پژوهش روح تحقیق را گسترده می کند وباعث افزایش سرانه مطالعه طلاب میش ود.
وی گفت: در پایه های حوزوی دروس مختلفی داریم. در این محدود نیز طلاب مطالعه می کنند، ولی در کنار این موارد مطالعه آزاد در سطح یک و دو محدود تر است. طلابی که در جشنواره علامه حلی شرکت می کنند، مطالعات فراگیر تری دارند. به همین دلیل ضریب نفوذ جشنواره علامه حلی متفاوت است.
معاون پژوهش حوزه های علمیه بیان کرد: در این مقطع سرانه مطالعه منحصر می شود به آنچه در نظام آموزش و پژوهش تعریف شده است، ولی طلابی که از سطح یک و دو و سه فراغت می یابند و به سطوح بالاتر می روند شاهد رشد مطالعات آزاد هستیم. در اینجا اشتغالات تبلیغی نیز ایجاد می شود و این بخش را متاثر می کند.
وی گفت: وسعت طلاب و ارتباط طلاب با مرکز مدیریت در قم کم است. بسیاری از طلاب در قم به تحصیل درس خارج اقدام می کنند و به همین دلیل الزام کمتری برای ارتباط مستقیم با مرکز مدیریت دارند، ولی در شهرهای دیگر انسجام ارتباط طلاب با مرکز مدیریت بیشتر است.
مسابقات مختلف کتابخوانی برگزار می شود
معاون پژوهش حوزه با ذکر این مطلب که انواع مسابقات کتابخوانی برای طلاب و خانواده های آنها برگزار می شود یادآورشد: برخی ایام سال موضوعات سیاسی و بصیرتی نیز زمینه اجرای برنامه های علمی را فراهم می کند. در طول سال از طریق معاونت های مختلف مسابقات مختلف کتابخوانی برگزار می شود که برخی مسابقات باحمایت مرکر خدمات برگزار می شود. در همین هفته که هفته کتاب است در استان های مختلف و در مدارس و استان مسابقات کتابخوانی برگزار کردند که کتابها به عنوان محور انجام می شود. حتی در هفته پژوهش نیز در خصوص تشویق پژوهشگران و نویسندگان برنامه های گسترده ای برگزار شده است.
وی با بیان این که در سه سال اخیر بسته حمایتی از فعالیت های پژوهشی شکل گرفت که در سطوح مختلف می تواند مشوق خوبی برای تحقق امر پژوهش باشد تصریح کرد: در امر اساتید برای اولین بار در عین اینکه برنامه همایش کتاب سال حوزه را نیز داشتیم و جشنواره مقالات علمی نیز برگزار شد یک بخش ویژه اساتید نیز تعبیه شد و از اساتید برتر در حوزه پژوهشی تجلیل به عمل آمد. در این راستا یک مسابقه ویژه اساتید در رقابت با خودشان برنامه ریزی کردیم و اولین دوره آن نیز در سال گذشته برگزار شد ودر هفته پیش جوایز آنها اهدا شد.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی گفت: در راستای ترغیب بیشتر اساتید بسته های تشویقی نیز برای اساتید در نظر گرفته شده است. در هدفمندی مرکز خدمات نیز با همکاری خوبی که انجام شده است در بخش اساتید و عموم طلاب فعالیت های پژوهشی در گذشته امتیاز ثابت حداقلی داشت و امروزه طی یک سری جداول سامان گرفت و طلاب در یک سامانه ثبت سوابق پژوهشی مدارک را بارگزاری می کنند و به مرکز خدمات معرفی می شوند و از مزایای طرح هدف مندی استفاده می کنند. در زمینه ضریب شهریه نیز، امر پژوهش موثر است.
وی افزود: مبلغان مشمول طرح تکریم هستند و پژوهشگران نیز مشمول طرح تکریم می باشند. اساتید در حوزه پژوهشی نیز حمایت می شوند. در بخش نخبگان نیز با همکاری که در بخش نخبگان و حوزه علمیه خواهران و جامعة الزهرا و مشهد و اصفهان صورت گرفته است بحث رده نخبه پژوهشی مطرح شده است و استعداد برتر پژوهشی نیزمصوب و ابلاغ شده است.
از طرح های اساتید پشتیبانی می کنیم
معاون پژوهش حوزه های علمیه گفت: در کنار این امر پژوهشگرانی که در راستای حل نیازهای نظام فعالیت کنند و به یکی از نیازهای عینی جامعه پاسخ علمی دهند مشمول حمایت قرار می گیرند. گروهی علمی این فرایند را تشخیص می دهند و در این فرایند طرح های متعددی را دنبال کرده ایم و در ادامه نیز با روی باز از طرح های اساتید پشتیبانی می کنیم.
وی یادآورشد: مسئله بعدی آنکه بسته ای با همکاری دفتر فقه معاصر و بخش مدارج حوزه قم در زمینه حمایت از پایان نامه ها طراحی شده است و طلابی که در این موضوعات مورد نیاز و مورد نیاز معاصر پایان نامه تدوین کنند از سوی معاونت پژوهش مشمول حمایت می شوند. امتیازت پژوهش در بخش مدارک و… عراضه می شود.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی بیان کرد: در زمینه رشد و تعالی جامعه و فرهنگ یک ملت، طبیعی است که این امر نیازمند امور و پایه های مختلف است که یکی از آنها بحث تولید علم است، اگر جامعه بتواند براساس تولید علم و بومی سازی آن رشد کند، پایه های آن مستحکم تر می شود و می تواند نقش تعالی بخش داشته باشد . مهم برای ما تولید علم مفید و موثر است.
وی گفت: در این زمینه نیازمند محققانی هستیم که پس از طی مرحله تحصیل و رسیدن به فضل و فارغ التحصیلی باید به پژوهش اقدام کنند و پس از سالها پژوهش به حل مسایل بپردازند. اگر جامعه و روحانیت و طلاب با مطالعه و کتابخوانی در عرصه های علمی و پژهشی کارکنند می توانند زمینه توسعه و رشد دانش و انتقال پیام های انسان ساز و جامعه ساز را فراهم کنند.
معاون پژوهش حوزه های علمیه بیان کرد: مردم و طلاب باید به آخرین یافته ها مسلط باشند و از آنچه دیگران تولید کرده اند به خوبی آگاهی داشته باشند و مصداق همان کسی باشند که می گویند بهترین شما کسی است که علم دیگران را به خوبی جمع آوری می کند. باید با مطالعه پژوهش های دیگران را تجمیع و توسعه دهیم. هرچه کتاب و کتابخواهی در میان طلاب رشد کند، طبیعی است که این قشر با محیط و جامعه حاضر می توانند بهتر به ایفای نقش خود در سطوح مختلف بپردازند.
وی گفت: یک فرد محقق، اول باید در عرصه مخاطب شناسی فعالیت کند و مخاطبان خود را در حوزه های مختلف بشناسد و برای مطالبات پاسخ های در خور ارایه کند. کسانی که در عرصه تحقیق و تولید دانش کار می کنند نیازمند کار بیشتری هستند.
مطالب فضای مجازی خبری هستند و علمی نیستند
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی اظهارکرد: از زمانی که فضای مجازی به میدان آمد و اطلاعات به سهولت در اختیار ما قرار گرفت بسیاری از افراد نیازهایشان را در این محیط دنبال می کنند. مطالعه دراین فضا ممکن است، ولی عمده افراد جذب مطالبی می شوند که خبری هستند و تخصصی نیستند و منابع معتبری نیز ندارند.
مطالعات مجازی پراکنده و غیر تخصصی است
وی با تأکید بر این که مطالعات مجازی هم پراکنده است و هم غیر تخصصی گفت: این منابع مطالعه مواردی تست که معتبر و عمیق نیست و از نظر جامعیت ذهن ما را با وقایع مهم آشنا می کند، ولی این مباحث تخصصی آنها را عمیق نمی کند. افراد باید موبایل را کنار بگذارند و کتاب به دست بگیرند و از نرم افزارهای کتابخانه ای استفاده کنند.
معاون پژوهش حوزه های علمیه با ذکر این مطلب که امروزه در دوران گذار قرار داریم گفت: امروز در یک دوره گذار هستیم مهم نیست که حتما با نسخه فیزیکی مطالعه کنیم، بلکه باید کتابخوانی با برنامه و سیر مطالعاتی دقیق صورت گیرد. باید کتابخوانی هدفمند صورت گیرد. این نوع کتابخوانی امروز باعث رشد واقعی نمی شود. اول باید آگاهی بخشی لازم را داشته باشیم و دوم اینکه باید کاری کنیم که مردم به سراغ منابع دقیق بروند. هنرهای رسانه ای باعث می شود که مردم از یک نوع سایت ها و صفحات استفاده کنند و کمتر به دنبال کشف واقعیت باشند.
باید سواد رسانه ای گسترش یابد
وی افزود: باید فرهنگ سازی کنیم یعنی با ابزارها و مشوّق های مختلف درباره کتابخوانی تبلیغ می کنیم. باید سواد رسانه ای گسترش یابد و مراکز رسانه ای ما به تبلیغ کتاب ها و منابع ارزشمند ما اقدام کنند.
معاون پژوهش حوزه های علمیه گفت: امروزه جشنواره های بزرگی چون کتاب سال و جشنواره فارابی و علوم انسانی و پاسخ برتر و… در کشور برگزار می شود ولی باید این آثار از طریق رسانه به جامعه منتقل شود.
کتاب خوب، فراخور نیازهای مخاطب است
وی گفت: کتاب خوب، فراخور نیازهای مخاطب است، چه بسا یک کتاب برای یک مقطع سنی دیگر آسیب زا است کتاب خوب کتابی است که با سطح اطلاعات مخاطب و نیازهای او و در زمان مناسب نوشته شود. کتاب خوب باید به یک نیاز عینی فرد پاسخ دهد و با زبان و قالب مناسب و جذاب همراه باشد. اگر کتاب را به کسی بدهیم که این نیاز را ندارد و در فضای دیگری است این کتاب جذابیت ندارد و مشکل نیز ایجاد می کند.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی یادآورشد: امیدواریم در هفته کتاب و هفته پژوهش فرصت خوبی شود و با همکاری واحدهای مختلف مثل خبرگزاری حوزه به امر کتاب و کتابخوانی فرهنگسازی کنیم و افراد را با کتاب و کتابخانه ها آشنا کنیم.
