برنامههای در دست اقدام
تدوین نقشه جامع علوم اسلامی حوزوی
این طرح به منظور تعیین جهت حرکت علمی و پژوهشی مراکز تولید علوم اسلامی و حوزههای علمیه، در راستای پاسخ‌گویی به نیازها و مسائل جامعه بشری، به دنبال دستیابی به نتایج زیر است:
- بنیادهای نظری و ارزشی حاکم بر عرصه علوم اسلامی و حوزوی؛
- سیاستهای تولید و توسعه علوم اسلامی و حوزوی؛
- چشمانداز علوم اسلامی ـ حوزوی؛
- اهداف نظام علوم اسلامی ـ حوزوی؛
- تعیین نظام اولویت‌های علوم اسلامی ـ حوزوی؛
- تدوین راهبردها و اقدامات کلان برای تولید و توسعه علوم اسلامی ـ حوزوی؛
- طراحی شاخصها و معیارهای سنجش تحقق نقشه جامع علوم اسلامی ـ حوزوی؛
- چهارچوب نهادی نقشه جامع علوم اسلامی ـ حوزوی.
ویراست اول این نقشه جامع، برای بیش از 70 کارشناس و صاحب‌نظر حوزوی و دانشگاهی در سطوح و رشته‌های مختلف مختلفی ارسال شد و مجموعه نظرات آنان در اختیار مجری قرار گرفت و تا حد امکان نظرات دریافتی اعمال و اصلاح شده است.
اقدام بعدی در خصوص این نقشه جامع، دریافت نظرات دیگر فضلا و استادان حوزوی است که پس از جمع بندی و تایید نهایی، برای ابلاغ و تصویب خواهی برای شورای عالی حوزه فرستاده خواهد شد.
طرح جامع نیازسنجی دانشی
نیازسنجی دانشی با هدف تکمیل نظام موضوعات و شناسایی نیازها و اولویت‌های پژوهشی در دانش‌های اسلامی و حوزوی و هدایت پژوهشگران حقیقی و حقوقی علوم اسلامی به سمت این نیازها طراحی شده است.
دانش‌های اصول فقه، تفسیر و علوم قرآن، مناسبات دین و روان‌شناسی، فقه سیاسی، ادبیات داستانی در حوزة دین، اقتصاد اسلامی، نظام تعلیم و تربیت حوزة علمیه، کلام شیعه و علوم و معارف حدیث در سال‌های قبل منتشر شده‌اند و بروزرسانی آنها در دست اقدام است.
اولویت‌های پژوهشی دانش‌های مشاوره، رجال، مدیریت، مطالعات اجتماعی و اخلاق از سال 1399 آغاز شده و اولویت‌های پژوهشی سه دانش هنر، فلسفه، و تاریخ و سیره در سال 1400 آغاز گردیده است. اولویت‌های پژوهشی دانش صرف و بلاغت نیز در سال 1401 شروع شده است.
در میان این 9 نیازسنجی جدید، آغاز شده و 2 نیازسنجی مشاوره و مطالعات اجتماعی، نهایی شده و در ویرایش می‌باشد. بقیه نیازسنجی‌ها نیز در دست پیگیری است.
بروزرسانی تمامی نیازسنجی‌های قبلی نیز آغاز شده است.
طرح جامع نیازسنجی استانی و منطقه‌ای
مناطق و استان‌های مختلف کشور با مسائل خاصی مواجهه هستند که نیازمند پژوهش‌های دینی متناسب با نیازهای آن منطقه است ، بدین‌روی، این طرح اهداف زیر را به منظور سیاست‌گذاری برای هدایت پژوهش‌های دینی استانی به سمت نیازهای استان مربوطه دنبال می‌کند.
1- دستیابی به موضوعات و مسائل پژوهشی مرتبط با مناطق خاص و اولویت‌گذاری آنها؛
2- دستیابی به نیازهای تحقق نظام پژوهش حوزههای علمیه استانی.
طرح جدید نیازسنجی استانی برای تمامی استان‌ها ارسال شده و تاکنون 15 استان در حال اجرای طرح مذکور هستند.
طرح جغرافیای دینی فرهنگی استان‌ها
این طرح با اهداف زیر در حال اجراست:
- شناسایی و تبیین وضعیت موجود مسائل دینی – فرهنگی استان‌ها؛
- توصیف و تبیین ویژگی‌های بوم‌شناخت (اطلس) دینی – فرهنگی استان‌ها و آیتم‌های آن.
طرح جدید برای تمامی استان‌های کشور ارسال شده و تاکنون 15 استان در حال اجرای طرح مذکور هستند .
راه‌اندازی سامانه اولویت‌های پژوهشی
این سامانه بر اساس طرح جامعه سامانه نیازسنجی در وب و زیر مجموعه «پیشخوان» مرکز مدیریت حوزههای علمیه طراحی شده است.
فاز اول این سامانه توسط مدیریت فناوری طراحی کرده و پس از تست نرم‌افزاری آن در مراحل مختلف، مدیریت علمی آن به مدیریت مطالعات واگذار شده است. اطلاعات 10 کتاب نیازسنجی که در سال‌های گذشته به انجام رسیده سامانه بارگذاری شده است.
مذاکرات و تصمیم‌سازی‌ها برای طراحی فاز دوم این سامانه صورت گرفته است و پیگیری طراحی آم از سوی مدیریت فناوری در دستور کار قرار دارد.
نظام آموزش پژوهش محور
این طرح به منظور استقرار نظام آموزشی فعال، همراه با پژوهش و ایجاد همگرایی در فعالیتهای آموزشی، پژوهشی و تهذیبی، به دنبال نتایج زیر است:
- وضعیت‌شناسی و تبیین نظام آموزش موجود حوزههای علمیه ؛
- ظرفیت شناسی نظام آموزش موجود نسبت به نظام آموزش پژوهش محور؛
- طراحی مبانی و اهداف آموزش پژوهش محور؛
- طراحی ویژگی‌های نظام آموزش پژوهش محور؛
- طراحی مولفه‌های آموزش پژوهش محور؛
- طراحی ویژگی‌های نظام مولفه‌های نظام آموزش پژوهش محور؛
- تبیین مدل عملیاتی و ارتباط بین مولفه‌ها آموزش پژوهش محور؛
- تبیین مدل عملیاتی و ارتباط بین سایر نظامات موجود حوزه؛
- تدوین راهبردها و برنامههای تحقق نظام آموزش پژوهش محور؛
- طراحی شاخصهای اندازهگیری دستیابی به نظام آموزش پژوهش محور؛
- نگاشت نهادی تحقق آموزش پژوهش محور.
این طرح در قالب کارگروه در حال پیگیری است. همچنین مسابقه ایده آموزش پژوهش محور در هفته پژوهش 1401 فراخوان شد.
الگوی سیر مطالعاتی علوم انسانی اسلامی
این پروژه به دنبال طراحی اصول، سیاستها و چارچوبی برای ارائه برنامه سیر مطالعاتی در دانش‌های مختلف انسانی اسلامی به منظور آشنایی طلاب با علوم انسانی اسلامی به شیوه خودخوان است.
این طرح پس از بازبینی برای انجمن‌های علمی حوزه ارسال شد و چند انجمن متقاضی انجام آن شدند. دبیرخانه حمایت از طرح‌های پژوهشی نیز متولی حمایت از آن برگزاری شورای علمی و اعضای آن را برعهده گرفته است.
رهنمودهای مقام معظم رهبریمدظله العالی در پژوهش
هدف از نگارش این کتاب، الگوگیری و بهره‌برداری مستمر از رهنمودهای مقام معظم رهبریمدظله العالی در موضوع پژوهش در راستای سیاست‌گذاری و برنامهریزی برای نظام پژوهش حوزههای علمیه است.
هم‌اکنون محتوای این کتاب، نهایی شده و در حال ویرایش است.
مطالعه راهبردی انگیزش پژوهش در حوزویان
اهداف اصلی:
تبیین وضعیت مطلوب و موجود انگیزش در پژوهش و راهبردها و راهکارهای گذار از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب پژوهشی حوزه علمیه.
اهداف فرعی:
- تبیین اهداف و وضعیت مطلوب انگیزش پژوهش در حوزههای علمیه
- توصیف وضعیت موجود انگیزش پژوهش در حوزههای علمیه
- ترسیم راهبردها و راهکارهای دستیابی به وضعیت مطلوب انگیزش پژوهش در حوزههای علمیه
طرح القاب و عناوین حوزوی
این طرح به دنبال طراحی منطق تقسیم مقاطع علمی حوزه علمیه و طراحی نظام القاب و عناوین علمی حوزوی و طراحی نظام کارکردی آنها، متناسب با عرصه‌های پژوهش، تبلیغ و تدریس است. فاز اول این طرح طی مطالعه، مصاحبه‌های علمی، جلسات کارشناسی و تشکیل شورای علمی، تهیه و به شورای عالی حوزههای علمیه ارسال شده است.
این طرح دارای پیشینه‌ای غنی متشکل از نظرات کارشناسی مختلف و تلاش‌های مختلفی در این عرصه است.
تدوین موسوعه احادیث علوم اسلامی – انسانی
این طرح از سوی دفتر تدوین متون حوزه ارائه شده است، برای رشته‌های علوم انسانی–اسلامی، یک موسوعه حدیثی نگاشته شود. این طرح که مؤسسات حوزوی متعددی خواهان اجرای آن هستند در مرحله مقدماتی قرار دارد.
مجله پژوهش و حوزه
این نشریه در راستای سیاست‌گذاری، برنامهریزی و مدیریت پژوهش و تولید علم در حوزه های علمیه منتشر می‌شود که تاکنون. 42شماره از آن تنظیم و منتشر شده است.
طرح تأسیس رشته دانشی پژوهش
موارد مورد انتظار در این طرح:
- چیستی: چیستی پژوهش به مثابه یک دانش (رشته علمی): گستره مفهومی و سرفصل‌ها و نظام مسائل آن؛
- چرایی: ضرورت و مبانی تأسیس رشته علمی پژوهش در حوزههای علمیه؛
- چگونگی: الزامات و شرایط استقرار دانش پژوهش در حوزههای علمیه و معرفی منابع اطلاعاتی و امکاناتی آن.
پیشنویس این طرح به اتمام رسیده (200 صفحه) و در شورای معاونت پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. مطابق دستور شورای معاونت، نشستهای علمی برای معرفی و دریافت نظر کارشناسان در دستور کار است.
راهبردها و راهکارهای افزایش نفوذ حوزههای علمیه (در ارتباط با صفوف یا زیرمجموعه خود در عرصه پژوهش)
اهداف اجرای این طرح عبارتند از:
- بررسی راهبردها و راهکارهای افزایش نفوذ و قدرت معاونت پژوهش حوزههای علمیه در تعاملات پژوهشی خود با صفوف و اجزای زیرمجوعه خود در راستای اهداف و چشماندازهای حوزوی.
- زمینه مطالعاتی جهت بازنگری در سیاستها، خط مشیها، برنامههای تعاملات پژوهش در راستای افزایش توان و اثربخشی بیشتر حوزههای علمیه بر اساس روندها و انتظارات جدید از حوزههای علمیه.
پیشنویس این طرح به نگارش درآمده و در دستور کار شورای معاونت جهت تصمیمگیری مدیریتی برای ادامه قرار دارد.
سیر مطالعاتی دانش پژوهش
برنامه سیر مطالعاتی معرفی یک‌سری منابع مطالعاتی به صورت خودخوان در زمینه پژوهش است که دارای آغاز، پایان و ترتیبِ تعریف شده است. این سیر مطالعاتی متناسب با ظرفیت‌ها و نوع آثار و منابع موجود در خصوص دانش پژوهش تحقیق در علوم اسلامی- انسانی تنظیم میگردد.
اهداف برنامه سیر مطالعاتی دانش پژوهش عبارت است از:
۱) توسعه‌ی فرهنگ مطالعه در زمینه تحقیق در علوم انسانی- اسلامی؛
۲) هدفمند‌سازی مطالعات عمومی طلاب در زمینه تحقیق؛
۳) بهینه‌سازی و کم‌هزینه کردن مطالعات فردی طلاب در زمینه پژوهش تحقیق.
این طرح به اتمام رسیده (100 صفحه) و ارزیابی آن نیز انجام شده و در مراحل تصمیمگیری مدیریتی برای نهایی‌سازی و انتشار است.
شیوه‌نامه نگارش مقالات علمی (پژوهشی و ترویجی) در نشریات حوزوی»
اهداف
- ایجاد بستری برای استانداردسازی مقالات علمی حوزوی با ارائه دستورالعمل‌ها و شیوه نگارش یکسان برای حوزویان و معرفی وجه اختلاف و تمایزات مقالات مختلف جهت سهولت حوزویان در ارائه مقالات استاندارد به نشریات علمی؛
- زمینه‌سازی برای بهبود وضع تحقيقات و دست يافتن به استانداردها و شاخص‌هاي تولیدات علمی در تحقيقات علوم اسلامی؛ به‌گونه‌ای که توان رقابت و ارائه در عرصه‌های بین‌المللی را بیابند؛
- مدیریت و جهت‌دهی مقالات به سوی شاخصهای بومی و پرهیز از تقلید از نظامات علمی دیگر.
پیشنویس این طرح تنظیم شده و جهت بازبینی مجدد و ارائه به شورای اعطای مجوزهای علمی تحویل داده شده است.
استانداردهای (کمی و کیفی) در نشریات حوزوی
باتوجه به ضرورت ساماندهی انتشار نشریات علمی حوزوی و حرکت در جهت ارتقاء سطح کمی و کیفی نشریات علمی حوزه، استانداردسازی نشریات علمی متناسب با موقعیت و جایگاه و نیازهای حوزه امری اجتنابناپذیر است. این استانداردها علاوه بر اینکه اقتضائات نظام حوزه را مدنظر قرار داده، به بایسته‌های حضور نشریات علمی حوزه در مجامع ملی و بین‌المللی باید داشته باشد. تا حرکات علمی حوزه را نظام‌مند و سازمان یافته در مسیر مطلوب و تاثیرگذار در عرصه‌های علمی ملی و بین‌المللی رشد دهد.
پیشنویس این طرح، تنظیم شده و به شورای اعطای مجوزهای علمی ارسال شده است.
سند راهبردی واحدهای پژوهشی حوزههای علمیه
هدف اصلی این سند، تحلیل راهبردی (ارائه تجویزهای مستدل کلان) از واحدهای پژوهشی حوزههای علمیه، مطابق اهداف و چشمانداز حوزههای علمیه از طریق شناخت وضعیت موجود آنان با لحاظ نقاط ضعف و قدرت، فرصتها و تهدیدها و ارائه گزارشی از این تحلیل است؛ تا مقدمهای برای اتخاذ سیاستهای جدید و درنظر گرفتن راهبرهای نوین باشد.
اهداف فرعی
- شناخت صحیح از وضعیت موجود (کم و کیف) واحدهای پژوهشی حوزههای علمیه در تولید علم، در ابعاد مختلف نیروی انسانی، ساختار، تولیدات علمی، تعاملات و …، و استخراج نقاط قوت و ضعف آنها، ناظر به اهداف و چشمانداز پژوهشی حوزههای علمیه در مقیاس کلان؛
- شناخت و دستیابی به فرصتها و تهدیدات محیطی ناظر به واحدهای پژوهشی در راه رسیدن به اهداف و چشماندازهای نظام پژوهشی حوزه؛
- دستیابی به راهبردها یا راهکارهای تجویزی کلان جهت ارتقای وضعیت موجود واحدهای پژوهشی به وضعیت مطلوب متناظر به اهداف نظام پژوهش حوزه های علمیه.
طرحنامه این سند، در جلسه شورای معاونت مورد بررسی قرار گرفته و اصلاحاتی بر آن صورت گرفته است. باید با همکاری بخش مراکز نهایی سازی شود.
همکاری با همایش سده
ارتباط و تعامل با دبیرخانه همایش یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، در فراخوان، تدوین و جمعآوری مقالات و محتواهای علمی در خصوص تطورات و تحولات پژوهشی حوزه برای همایش یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه از جمله اقدامات این مدیریت است.
فعالیتهای صورت گرفته به شرح زیر است:
- فراخوان نگارش مقاله
- نگارش مقاله و کتاب (با استفاده از ظرفیتهای موجود در واحد نظارت و ارزیابی پژوهشی)
- ارزیابی برخی مقالات.
- پیگیری فراخوان و رایزنی با پژوهشگران حوزوی و دریافت مقالات و آثار پژوهشگران و ارزیابی آنها
- تکمیل مقالات و کتب نگارش یافته در واحد ارزیابی و نظارت پژوهشی
- ارزیابی آثار و ارسال به دبیرخانه.
طرح تأسیس پایگاه علم‌سنجی علوم اسلامی
هدف اصلی این طرح، بنیانگذاری پایگاه سنجش و ارزیابی علم مستقل و خاص حوزوی برای سنجش و ارزیابی آثار علمی تولید شده حوزویان در زمینه علوم اسلامی است.
این امر با همکاری مرکز کامپیوتری نور صورت گرفته و اساسنامه و طرح نامه آن از سوی مرکز کامپیوتری نور ارائه شده و روند تصویب خواهی آن در معاونت پژوهش در حال اجرا است.
برگزاری سلسله نشستهای علمی مسئله محوری در پژوهش های حوزوی
طراحی شاخص های ارزیابی علم (علوم انسانی اسلامی)
هدف این طرح، ارائه الگو و شاخصهای بومی در راستای ارزیابی نظام علم (علوم انسانی اسلامی) است که جلسه برای تفاهم بر سر نحوه طراحی الگو و شاخصهای ارزیابی علم صورت گرفته است.
تدوین ملاکهای رتبه بندی و تقسیم بندی نشریات و مقالات در حوزه
هدف اصلی این طرح ارائه یک ملاکاتی برای رتبه بندی و تقسیمبندی نشریات و مقالات حوزوی است که پیشنویس آن ارائه شده است.