اسلام دارای نظام اقتصادی ثابت است که با روش کشف دست یافتنی می باشد

حجت الاسلام و المسلمین سید حسین میرمعزی در پانزدهمین کرسی ترویجی روش کشف نظام اقتصادی اسلام که در سالن اجتماعات پیامبر اعظم(ص) در مدرسه عالی کریمه اهل البیت (ع) برگزار شد، اظهارداشت: در این مقاله روش کشف نظام اقتصادی اسلام بر اساس دستورها و تعالیم اسلامی بررسی می‎شود.

به گزارش خبرگزاری حوزه، رئيس پژوهشكده نظام‌های اسلامي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي گفت: اسلام دارای نظام اقتصادی ثابت و جهانشمول است که با روش کشف دست یافتنی می باشد.

وی تصریح کرد: در واقع نظام اقتصادی ثابت و جهانشمول اسلام، از طریق آیات و روایات وارده در باب بینشها، ارزشها و منشها استخراج می‎گردد.

حجت الاسلام و المسلمین میرمعزی بیان کرد: یکی از مباحث فلسفه نظام اقتصادی،روش کشف است قبل از اینکه وارد روش کشف شویم ماهیت نظام را باید بدانیم.

وی اظهار داشت:در مورد نظام اقتصادی اسلام اختلاف نظرهایی وجود دارد اما در کل مجموعه ای از الگوهای رفتاری در روابط اقتصادی که در جهت اهداف مورد نظر اسلام در اقتصاد باشد نظام اقتصادی اسلام است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد:الگوهای رفتاری و روابط اهمیت زیادی در تحقق نظام اقتصادی اسلام دارد.

وی گفت:از الگوهای اقتصادی باید اطلاعاتی در دست باشد تا بتوان الگوی رفتاری را تبیین کرد در این باره بازار یک الگوی رابطه بین افراد برای مبادله کالاست و رفتار نیز شامل رفتار مصرف می باشد.

این پژوهشگر حوزوی ادامه داد:نظام مجموعه ای از اجزای سازگار می باشد که در جهت تحقق هدف رابطه دارند در نظام اقتصادی نیز رفتار و روابط مد نظر می باشد و این ها باید در جهت اهداف متعالی اسلام حرکت کند.

وی توضیح داد:الگوی مصرف یک نوعی از مجموعه رفتارهای مصرفی می باشد و برآیند رفتار مصرفی در قالب خاص است و الگوئی دارد الگوی روابط نیز که نوع بازار است و دارای قراردادی است.

حجت الاسلام میرمعزی اظهار داشت:نظام اقتصاد سرمایه گذاری شامل مصرف و تولید و سرمایه گذاری است این الگوها با هم هدفی را دنبال می کند این مجموعه ها به گونه ای کنار هم هدفی را دنبال می کنند

وی بیان کرد:نظام در تئوری عمومی نظامها، به مجموعه‎ای از اجزای به هم وابسته گفته می‎شود که در راه نیل به هدفهای معینی، هماهنگ می باشند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد:در این خصوص به اختلاف اهداف، اجزاء و روابط بین آنها، نظامها متفاوت می‎شوند و نظامهای تکوینی مانند نظام آفرینش، نظامهای ساخته دست بشر همچون نظام حاکم بر یک اتومبیل یا هواپیما و نظامهای اجتماعی به وجود می‎آیند.

وی گفت:مقصود از نظام اجتماعی، نظام حاکم بر زندگی انسانها با همه ابعاد آن است، که زیر نظامهایی همچون نظامهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را شامل می‎شود.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی ادامه داد:بر این اساس، نظام اقتصادی نیز یکی از زیرنظامهای نظام اجتماعی است اهداف کلان نظام اقتصادی، می‎تواند اموری همچون عدالت اقتصادی، استقلال، رفاه عمومی، و رشد و توسعه اقتصادی باشد هر چند تفسیر این اهداف در نظامهای مختلف، به اختلاف مبانی اعقتادی و ارزشی آن متفاوت است.

معاون پژوهش حوزه های علمیه خاطرنشان کرد:در واقع نظام اقتصادی، از مجموعه‎ای از الگوهای رفتاری، که شرکت کنندگان در نظام را به یکدیگر و به منابع پیوند می‎دهد و براساس مبانی اعتقادی و ارزشی مشخص، در راستای اهداف معینی به صورت هماهنگ سامان یافته‎اند را شامل می شود.

این پژوهشگر حوزه خاطرنشان کرد:الگوی رفتاری الگوئی است که رفتار انسانهایی را توضیح می‎دهد که تربیت یافته آن مکتب فکری یا دین به شمار می‎روند.

وی متذکر شد: دین اسلام جهان بینی و ارزشهای خاصی را معرفی کرده است که با تغییر زمان و مکان، تغییر نمی‎کنند و می‎توان به صورت منطقی اثبات کرد که جهان‎بینی و ارزشهای خاص، اهداف خاصی نیز به همراه دارند.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی یادآور شد:اسلام علاوه بر بر بینش ها، ارزشها و اهداف خاص دارای فقه مدوّن نیز دارد مقصود از فقه مدون، همه احکام شرعیه‎ای است که از آیات و روایات استنباط می‎شود.

وی تصریح کرد:اسلام در صدد تثبیت مبانی اعتقادی و ارزشی و الگوهای رفتاری مورد نظر در جامعه است تا به اهداف برخاسته از آن مبانی دست پیدا کند در حقیقت فقه اسلام مشتمل بر همه احکام حقوقی و اخلاقی است.

این استاد حوزه گفت: در فقه اسلام، احکام مربوط به تنظیم روابط فوق با توجه به هدف غایی، کمال و تقرب به خداوند، که در همه ادیان الهی بوده، و براساس بینشها و ارزشهای اسلامی تشریع شده است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عنوان کرد:موضوع برخی احکام عناوینی همچون بیع، مضاربه، مساقات و اجاره عمومیت بیشتری دارند.

وی افزود:باید دید نظام اقتصادی که مجموعه الگوی رفتاری و روابط است چه تناسبی با سنت ها و اخلاق و حقوق اسلامی پیدا می کند و بر این اساس نسبت آن را پیدا و آن را استنباط کرد.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی همچنین بیان کرد:سنت های الهی قوانین حاکم می باشد به طور کلی قوانینی بر این جهان حاکم و جاری است از طرفی بینش ها زیربنای رفتارها هستند و انسان بر اساس بینش خود رفتارهایش را تنظیم می کند.

وی اظهار داشت:اخلاق و حقوق نیز چارچوب های رفتاری است و سنت ها بستری برای انجام رفتارها می باشد باید رفتارها را با قوانین حاکم تنظیم نمائیم و رفتار به گونه ای تنظیم شود تا از این قوانین بهترین استفاده را در مسیر تعالی داشته باشیم ضمنا قواعد رفتاری و محدودیت های رفتار را باید از فقه استخراج کرد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد:ضوابط و روابط را باید از فقه استخراج کرد و فقه می تواند تعمیم با سنت ها و مبانی و اخلاق باشد.

وی خاطرنشان کرد:دو روش مطالعه و روش تجزیه و تحلیل جزئی نگری و سیستمی وجود دارد در جزئی نگری فرض می کنند در خلاء است و روی جزء آن مترکز می شوند درروشی دیگر تصور می کنند جز در مجموعه ای دیگر و آن در مجموعه بزرگتری است که آن روش سیستمی است مطالعه با روش جزء نگر در فقه کاربرد دارد.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی متذکر شد:روش مطالعه فقه جزء نگرش است از این رو نمی توان به این امر اکتفاء کرد و باید فقه را سیستمی تبیین نمود در واقع باید ابتدا سیستم را مطالعه کرد و بعد جای جزء را پیدا کرد و آن را تحلیل کرد.

وی گفت:اگر فقه و احکام را سیستمی درک نکنیم نظام اقتصادی اسلامی را نمی توانیم ثابت کنیم روش کشف نظام بدان صورت است در بحث مطالعه نظام اولین مساله اجرای این نظام کدام است و به دنبال مولفه هایی برای هماهنگی باشیم وقتی ماهیت را اثبات می کنیم رفتارها و روابط مشخص می شود.

این پژوهشگر بیان کرد:با استدلال عقلی می توان به آن رسید باید نظام های پیرامون و زیرنظام را مشخص کنیم، تحولاتی که به وجود آمده است با نگاه های سیستمی روی داده است، این تحولات یک اصول ساده روشی ندارد روش مطالعه سیستمی روش روشنی از 0 تا 100 ندارد.

وی عنوان کرد:اخلاق سیستمی نیز مجموع آموزه های اخلاقی است که احکام اخلاقی را بیان می کند اما هنوز بر نظام اخلاقی اسلامی هنوز کار نشده است فقه نیز به صورت سیستمی کار نشده است در بحث علوم انسانی هنوز در نظام سنت های الهی نیز کاری صورت نگرفته است و قوانین علمی آن به خوبی تبیین نشده است.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی بیان کرد:در این راستا سنت های الهی در حد سنت های اجتماعی در نظر گرفته شده است بنده مقاله ای در مورد اقتصاد برکت نوشته ام اقتصاد برکت بسیار مهم است و روی آن کار نشده است.

وی تصریح کرد:ما نیازمند تاسیس دانش فقه و سنن هستیم ما فقه الاحکام داریم تا فقه سنن تولید نشود نمی توان علوم اسلامی واقعی را دنبال کنیم فقه و سنن روش استنباط سنت ها از آموزه های الهی جزئی و سیستمی است و این اصول فقه و سنن می خواهد .

معاون پژوهش حوزه های علمیه در پایان گفت:اصول روشی برای استنباط این امر می خواهیم اصول فقه و سنن اهمیت زیادی دارد و علوم انسانی به آن نیاز دارد نظام اقتصاد اسلام قابل تعمیم با همه رفتارهای اجتماعی می باشداین استدلال قابل تعمیم می باشد.