آیت الله علیرضا اعرافی صبح امروز در هجدهمین همایش کتاب سال حوزه که در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، با تقدیر از اهالی قلم حوزه، تولید کنندگان اندیشه اسلامی و نظریه پردازان حوزوی و تلاش های شورای سیاستگذاری، معاونت پژوهش و مسئولان دبیرخانه کتاب سال حوزه تصریح کرد: همایش کتاب سال حوزه در هجدهمین دوره خود به سر می برد و این همایش در کنار دیگر جشنواره حوزوی، مجموعه فاخر و نظام مندی را شکل داده است که باید از همه دست اندرکاران تقدیر و تشکر کرد.
مدیر حوزه های علمیه افزود: امسال قریب 900 اثر به دبیرخانه محترم ارائه شده که 837 کتاب و 137 پایان نامه دفاع شده در آن قرار دارد و دوستان تلاش دارند به طرح آنها در بحث نشریات و مقالات بپردازند.
وی تصریح کرد: اگر امروز نگاهی به سه دوره تحقیق و پژوهش در حوزه بیندازیم با فهرست بلند بالایی از دستاورد ها مواجه خواهیم شد؛ جریان تولید و تحقیق علم در حوزه های علمیه بسیار سابقه درخشانی دارد و برگ های زرین تولید علم و اندیشه در تاریخ حوزه رقم خورده است.
عضو شورای عالی حوزه افزود: در دهه های اخیر در عرصه های گوناگون شاهد رشد علم و تحقیق در حوزه های علمیه هستیم، شاید در 30 شاخص شاهد رشد دانش حوزوی و درخشش خوبی هستیم، اما در شاخص هایی نیز دچار کاستی هایی هستیم و ضعف و قوت ها را باید به موقع تشخیص دهیم و بر اساس آن، حوزه های علمیه قدم بردارند.
وی افزود: بدون تردید کاروان پژوهش در حوزه های علمیه زنده و با نشاطی است و نخبگان و ممتازان فراوانی از محضر اساتید بزرگ بهره می گیرند و به طور مداوم شاهد تولید علوم دینی هستیم و حجم تولید مقاله و کتاب از قم نشان دهنده این مسئله است.
گره خوردن تحقیقات جدید با متدولوژی استوار و متقن حوزه یک ضرورت است
عضو جامعه مدرسین بر ضرورت روش شناسی اجتهادی در تحقیقات جدید و نوین تاکید کرد و گفت: بخشی از تحقیقات ما در بخش های فقه، کلام و فلسفه در بخش سنتی رقم می خورد اما هنگامی که وارد قلمروهای جدیدی می شویم گره خوردن این تحقیقات جدید با متدولوژی استوار و متقن حوزه یک ضرورت است و برای تکمیل این خلا باید تلاش بیشتری داشت.
آیت الله اعرافی افزود: حوزه های ما همیشه با نشاط و پویا در این عرصه ها پیش می رفته اند اما این نشاط باید مبتنی بر روش اجتهادی و اصولی عقلی جامع باشد.
از نیازهای اجتماعی غافل نباشیم
وی تصریح کرد: البته مقصود این نیست که روش شناسی اجتهاد ما نیاز به تکمیل ندارد؛ روش شناس های ما هم نیاز دارد از تجارب روز بشر و پیشینیان الگو بگیرند؛ باید به این نکته توجه داشته باشیم که تحقیقات امروزی ما بر پایه روش شناسی اجتهادی، استوار نمی شود.
این استاد حوزه افزود: ما با وجود اینکه معتقد هستیم باید تحقیقات سنتی ما در قلمروی فقه، فلسفه رجال، درایه و علوم ادبی با همان قوت استمرار پیدا کند و امام بزرگوار و مراجع تقلید و رهبری نیز بر آن تاکید دارند، اما نباید غافل باشیم هزاران پرسش و صدها نیاز اجتماعی وجود دارد.
آیت الله اعرافی تصریح کرد: بعضی از این نیازها مرتبط با نظام اسلامی است و برخی دیگر از نیازمندی های عرصه بین الملل است.
وی افزود: وقتی به نیازهای بیرونی نگاه می کنیم و این مسائل را با آثار مطابقت می دهیم انسان حس می کند در حوزه های فقهی قلمروهای جدیدی وجود دارد که در مجموعه تحقیقاتی ما جای زیادی ندارد و پاسخ جدی به آنها داده نشده است.
دغدغه مراجع و بزرگان در خصوص بانکداری اسلامی
امام جمعه قم افزود: امروز مراجع تقلید و بزرگان ما با غم و اندوه بر مسئله بانک و اقتصاد اسلامی تاکید می کنند و باید بررسی کنیم آیا در این زمینه، تولیدات ما پاسخگو بوده است؟
آیت الله اعرافی تصریح کرد: مسائل بانکداری و اقتصاد نیازمند پاسخ های عمیق است که این مسئله از حوزه متوقع است؛ اگر می خواهیم فریادهای مراجع پاسخ داده شود، باید تولیدات مناسب نیز داشته باشیم.
مدیر حوزه های علمیه در ادامه افزود: حوزه های علمیه باید از نقشه جامع علمی برخوردار باشند و تولید اسناد راهنما در این زمینه ضرورت دارد.
ضرورت راهبری علوم اسلامی از سوی حوزه
آیت الله اعرافی با بیان اینکه راهبری علوم اسلامی از سوی حوزه های علمیه ضرورت دارد، گفت: انجمن ها و مراکز علمی خوبی در حوزه شکل گرفته و ظرفیت های بزرگی وجود دارد اما همه این ظرفیت ها باید سامان جدیدی پیدا کنند تا در همه قلمروهای علوم اسلامی راهبری داشته باشیم.
وی با اشاره به جایگاه مقالات و مجلات در سراسر دنیا، گفت: بیش از 100 مجله با مجوز در حوزه فعال است و سالانه چند هزار مقاله از مجموعه حوزه صادر می شود که نیازمند رتبه بندی و ارزش گذاری دقیق است؛ بسیاری از حرف های جدید را می توان در قالب مقالات سنجیده و خوب و مجازی ارائه کرد.
حوزه آزاد، از افتخارات حوزه است
عضو شورای عالی حوزه با بیان اینکه از افتخارات بزرگ حوزه های علمیه، حوزه آزاد است، گفت: شورای عالی و مدیریت حوزه بر صیانت از حوزه آزاد و بلکه تعالی و ارتقای آن تاکید دارند.
آیت الله اعرافی افزود: حوزه آزاد که در آن صدها درس خارج توسط شخصیت های بزرگ ارائه می شود و صدها درس در مباحث کلامی، اعتقادی، تفسیری، حدیثی و رجالی مطرح می شود، میراث تاریخ حوزه علمیه است.
وی تصریح کرد: این حوزه آزاد باید تکیه گاه مهمی برای تولید علم و اندیشه اسلامی باشد و استفاده از ظرفیت درون این حوزه غنی، دامنه دار و عمیق و تاریخی ضرورت دارد.
حفظ سنت های اصیل پژوهشی حوزه
عضو جامعه مدرسین بر لزوم بهره گیری از سنت های اصیل پژوهشی حوزه تاکید کرد و گفت: در گذشته بدون صرف هزینه های زیاد، چهره هایی نظیر علامه امینی و علامه طباطبایی با دست خالی توانستند آثار ارزشمندی ارائه کنند.
آیت الله اعرافی با بیان اینکه در درون سنت های حوزه گوهرهای نابی وجود دارد، افزود: حلقه های علمی، اخلاص و پشتکار به عنوان شاخصه های حوزوی همواره باید سنجیده شود.
وی با بیان اینکه از متن حوزه های آزاد باید گوهرهای ناب تری را استخراج کرد، تصریح کرد: تقویت حوزه آزاد، درس های خارج، تقریرات و سنت های پایدار حوزه ای که گاهی یک فرد را به جای یک دستگاه می نشاند، ضرورت دارد.
تولیدات حوزه در بازار های بین المللی ارائه شود
استاد حوزه با تاکید بر اینکه تولیدات حوزه باید به بازار بیاید و مورد نقد قرار بگیرد، گفت: آنچه در قم و حوزه های علمیه تولید می شود با بازار و گفتمان بین المللی دنیا فاصله زیادی دارد در حالی که این سرمایه های ارزنده قابل عرضه است.
وی افزود: ادبیات و زبان تحقیق ما با نیاز بین الملل فاصله دارد و نهضت ترجمه، کاری است که کار اصلی حوزه باید باشد؛ اگر سالانه چند صد اثر تولید می شود و در کتاب سال و جشنواره علامه حلی و جشنواره های حوزوی وجود دارد، انتظار می رود 40 درصد اینها در کسوت زبان های دیگر قرار بگیرد و قابل عرضه در گفتمان جهانی شود.
امام جمعه قم تصریح کرد: تنوع زبان ها در حوزه باید باشد و طلاب غیرایرانی سرمایه زبانی خوبی هستند که در حوزه حضور دارند و جمعی از جوانان خوش فکر حوزه با زبان های دنیا آشنا هستند.
آیت الله اعرافی افزود: حضور در بازار تولید علم با حفظ و صیانت شاخصه های حوزوی ضرورت دارد.
وی تصریح کرد: ما در حوزه ای هستیم که تولید کننده نظریه مهم گفتمان انقلاب اسلامی و بازگشت به تمدن اسلام بودیم و باید به این جنبه نیز در آثار همایش کتاب سال توجه داشت.
مدیر حوزه های علمیه افزود: مجموعه نهادهای حوزه در کنار یکدیگر باید نگاه مجددی به مجموعه همایش های سالانه و رتبه بندی ها داشته باشند.
آیت الله اعرافی تصریح کرد: ما نیازمند رتبه بندی های دقیق مبتنی بر شاخص های اصیل حوزوی هستیم و مدیریت حوزه این نگاه را ندارد که در هر کاری تصدی گری کند؛ مدیریت حوزه تلاش خود را برای فعال شدن جریان های مختلف حوزه خواهد داشت.
وی افزود: سنجش علمی دقیق، نیازسنجی جامع، راهبری علوم اسلامی مناسب واژگان کلیدی است که در کار حوزه باید مورد توجه قرار گیرد.
مدیر حوزه های علمیه دادمه داد: امروز حوزه های علمیه صاحب سبک و زبان های گوناگون است و این موضوع برای حوزه افتخار است.
آیت الله اعرافی افزود: ما باید در حوزه های کلامی، فلسفه مضاف، فقه، علوم انسانی و اجتماعی باید نگاه های کلان تری داشته باشیم وقدم های جدی تری برداریم.
وی تصریح کرد: اندیشمندان امروز حوزه از اخلاص و سبک رفتاری علما و مراجع تقلید گذشته الگوگیری کنند و روح خالصانه و الهی باید در درون آثار شخصیت های حوزه وجود داشته باشد.
