گفتگوي روابط عمومي معاونت پژوهش حوزه‌هاي علميه اين معاونت با سرپرست اداره امور پژوهشي مدارس
مهمترين فعاليت ها و دستاوردهاي اداره امورپژوهشي مدارس معاونت پژوهش حوزه هاي علميه درگفتگوي روابط عمومي اين معاونت باحجت الاسلام والمسلمين مهدي محقق سرپرست اين اداره مورد بحث وبررسي قرارگرفته است :
طرح جامع آمایش، مبنای برنامه‌های توسعه در معاونت‌های پژوهشی استانی
با توجه به شتاب گرفتن تأسیس معاونت‌های پژوهش مدارس حوزه‌های علمیه، وجود الگویی جامع برای این توسعه، ضروری به نظر می‌رسد. این طرح در اواخر سال گذشته مورد مطالبه معاون محترم قرار گرفته بود. پیش‌نویس این طرح از سوی همکاران این اداره در امور تأسیس معاونت‌های پژوهشی مدارس تهیه و در شورای اداره کل، با حضور معاون، به تصویب رسید. هدف از این طرح، ساماندهی و نظام‌بخشی به توسعه معاونت‌های پژوهش مدارس در راستای اولویت‌های فرابخشی معاونت پژوهش و با توجه به مؤلفه‌های عوامل انسانی، منابع و امکانات، ملاحظات منطقه‌ای و پیش‌بینی وضعیت آینده است. این الگوی جامع می‌تواند مبنا و پایه اصلی در تهیه برنامه‌های توسعه معاونت‌های پژوهشی مدارس در سطح مدیریت استانها قرار گیرد.
مرحله اول این طرح، شامل سیاست‌ها، شرایط اولیه و شاخص‌های اولویت بخشی توسعه و فرآیند تأسیس و استقرار معاونت‌های پژوهش مدارس علمیه است. پیش‌بینی می‌شود در مرحله دوم این طرح، اقدامات پس از تأسیس شامل آئین‌نامه‌های مربوط به نظارت، حمایت، رتبه بندی معاونت‌های پژوهش مدارس از سوی همکاران، تهیه و برای تصویب در دستور کار معاونت قرار گیرد. انتظار داریم در این خصوص با هماهنگ‌سازی این طرح با اسناد بالادستی حوزه، زمینه‌های تصویب آن در مراجع عالی حوزه هم فراهم شود.
همچنین این اداره از ابتدای سال 1389 تاکنون، پس از بررسی‌های لازم، مجوز انتصاب 5 معاون پژوهشی معرفی شده از سوی مدیران مدارس مربوط را صادر کرده است و در مجموع 47 مدرسه دارای معاونت پژوهش هستند که به طور مستقیم از طریق معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه و یا به واسطه معاونت‌های پژوهش استانی مدیریت خواهند شد.
بسته برنامه آموزش پژوهش و جزوات کمک آموزشی، در خدمت مدارس علمیه
همکاران واحد آموزش پژوهش این اداره پس از تهیه بسته برنامه آموزش پژوهش مقطع اول (پایه 1 الی 3) در سال گذشته، در
حال مراحل نهایی تهیه دو سری منشور مرتبط با این بسته برنامه را طی می‌کند. اولین سری از این منشورات، با هدف راهنمایی استادان در امر پژوهش تهیه شده است که در اختیار مدرسین پژوهش در مدارس قرار خواهد گرفت و دومین سری از این منشورات، جزوات کمک آموزشی ویژه طلاب پایه‌های مربوط است که با هدف راهنمایی طلاب در این مقطع تهیه شده است. این منشورات در مراحل ارزیابی نهایی و اعتباربخشی است که پس از آن، برای اخذ مجوزهای مربوط، به شورای محترم منشورات معاونت ارائه خواهد شد.
همچنین واحد آموزش پژوهش، تهیه بسته برنامه آموزش پژوهش مقطع دوم ویژه پایه‌های 4 و 5 را آغاز نموده است. شایان ذکر است که این بسته برنامه‌ها جهت انجام فعالیت‌های غیرموظفی آموزش پژوهش طراحی می‌شود.
این اداره در خصوص نحوه تعامل معاونت پژوهش و معاونت آموزش در برنامه‌ریزی، طراحی و نظارت بر فعالیت‌های پژوهش موظفی مدارس،
تبیین سهم و جایگاه معاونان پژوهش در مدارس، در حال رای‌زنی و بررسی است که امید داریم با اخذ نتایج مشخص در این‌باره، روال برنامه‌ریزی، هدایت و نظارت امر آموزش پژوهش این اداره شتاب بیشتری پیدا کند.
تعیین مؤلفه‌های علمی، مهارتی و مدیریت معاونان پژوهش مدارس، ضرورت طراحی و راهکارهای ارتقاء وضعیت آنان
یکی از وظایف اداره امور پژوهشی مدارس، تعیین مؤلفه‌های علمیه، مهارتی و مدیریتی معاونان پژوهش مدارس و طراحی راهکارهای ارتقاء وضعیت این شاخصه‌ها است. در این راستا، همکاران این اداره در واحد نیروی انسانی این دو امر را در دستور کار خود دارند. انتظار داریم نتیجه این بررسی‌ها، بسته برنامه‌ای برای ارتقاء وضعیت معاونان پژوهش مدارس و مجموعه سیاست‌ها و راهبردهای قابل توصیه برای استانها باشد. در این راستا لازم است الگوهای مشابه رصد شود و همچنین نظرات کارشناسان مربوط تجمیع گردد و پس از ارزیابی و اعتباربخشی علمی، به تصویب مراجع ذی‌ربط رسانده شود.
علاوه بر این کار، این واحد در حال امکان‌سنجی و بازخوردگیری دوره‌های آموزشی مؤلفه‌های ضروری و پایه معاونان پژوهش است. در حوزه مدیریت، تبیین شرح وظایف، جایگاه معاونان پژوهش، شیوه‌های برنامه‌ریزی در مدارس است که در این باره کارگاهی با حضور برخی از معاونان پژوهش مدارس قم و همکاری انجمن علمی مدیریت حوزه انجام شده است و در حوزه پژوهش، با همکاری یکی از اعضای مطالعات سیاسی حوزه، دوره عمومی روش تحقیق برای برخی از معاونان پژوهش مدارس شهرستانها برگزار شده است.
مقوله استعداد پژوهشی طلاب
تدوین الگوی شناسایی، شکوفایی و هدایت استعدادهای پژوهشیگری طلاب در دستور کار واحد استعدادیابی این اداره قرار دارد. پیش‌بینی می‌شود تا پایان تابستان پیش‌نویس این الگو ارائه شود. در حال حاضر برای بازخودگیری از این طرح، حدود 40 نفر از طلاب مستعد مطابق مراحل کارشناسی با عنوان طلاب مستعد پژوهشگری شناسایی شده‌اند و دوره آزمایشی شکوفایی را طی می‌کنند. به نظر لازم می‌رسد جهت اعتبارسنجی دوره آزمایشی تکمیلی بعدی نیز اجرا شود و با تعامل با کارشناسان حوزه‌های مرتبط مراحل اعتباربخشی این الگو طی شود.
این اداره در خصوص راه‌اندازی بستر مناسب رشد و شکوفایی استعدادهای پژوهشگری طلاب در حال رای‌زنی و بررسی و استقرار مناسب‌ترین فضا است. در این باره مرکز پژوهشی طلاب، کانون پرورش استعدادهای پژوهشگری طلاب در دست بررسی است.
کانون‌های علمی طلاب مدارس و مجلات علمی مدارس
از مهم‌ترین طرح‌های واحد ترویج این اداره، تأسیس کانون‌های علمی طلاب مدارس و مجلات علمی مدارس است. تاکنون در خصوص کانون‌های علمی، آئین‌نامه تأسیس کانون‌های علمی طلاب مدارس تهیه شده از سوی این واحد، در معاونت تصویب و جهت اجرا به اداره ابلاغ شده است. در اين راستا با برگزاری جلسات شورای سیاست‌گذاری کانون‌ها، پیش‌نویس الگوی اساسنامه کانون‌های علمی طلاب مدارس بررسی و تصویب شده است.
اعضای شورا سیاست‌گذاری مذکور، حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی مدیر کل امور پژوهش، حجت‌الاسلام والمسلمین محقق‌فر سرپرست اداره امور پژوهش مدارس به عنوان دبیر این شورا، جناب آقای عطارکاشانی مسؤول واحد ترویج پژوهش، حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی مدیر مدرسه صدوقی فاز 5، حجت‌الاسلام والمسلمين عابدینی معاون پژوهشی مدرسه علوی و حجت‌الاسلام والمسلین سید میرهاشم حسینی به عنوان استاد حوزه هستند. همچنین در این جلسات مقرر شد که فعلاً اعطای مجوز کانون‌های مدارس در تمام استانها به صورت متمرکز از طریق این شورا انجام شود. پیش‌بینی می‌شود در آینده درخواست‌های دریافت شده جهت اخذ مجوز تأسیس کانون‌های علمی مدارس و آئین‌نامه حمایت از کانون‌های علمی بررسی شود.
در خصوص مجلات علمی مدارس تاکنون اساسنامه نمونه مجلات علمی و آئین‌نامه اعطای مجوز مجلات علمی مدارس و نظارت بر آنها، تهیه شده از سوی همکاران واحد ترویج در شورای منشورات بررسی و تصویب شده است. این اسناد جهت اجرا به این اداره ابلاغ شده است. در حال حاضر آئین‌نامه شاخصه‌های رتبه‌بندی این مجلات مراحل نهایی تدوین خود را طی می‌کند که مطابق آئین‌نامه اعطای مجوز، در کمیته نظارت مجلات علمی مدارس طرح خواهد شد. این کمیته در خصوص اعطای مجوز و نظارت بر این مجلات نماینده شورای منشورات خواهد بود. اعضای این کمیته عبارت هستند از: یکی از اعضای شورای منشورات، سرپرست اداره امور پژوهشی مدارس، مسؤول واحد ترویج، سرپرست واحد نشریات علمی معاونت و یک نفر از مدیران مدارس. پیش‌بینی می‌شود در نخستین جلسات این کمیته به غیر از آئین‌نامه رتبه‌بندی مجلات، درخواست‌های دریافت‌شده برای اعطای مجوز مجلات مدارس و نحوه حمایت از آنها بررسی و تصویب شود.
همچنین پیرو استعلام این اداره در خصوص چگونگی اعطای مجوز مجلات علمی مدارس استانها، شورای محترم منشورات مصوبه‌ای را داشته است. مطابق این مصوبه فعلاً اعطای مجوزهای تمامی مجلات علمی استانها، مطابق آئین‌نامه اعطای مجوز به صورت متمرکز در معاونت پژوهش صورت خواهد گرفت و در آینده مسأله استقلال هر یک از معاونت‌های پژوهش استانها در کمیته نظارت بررسی خواهد شد.
امید است با راه‌اندازی، توسعه، مدیریت و نظارت مناسب بر کانون‌های علمی طلاب مدارس و مجلات علمی مدارس افق‌های جدیدی فراروی طلاب در مدارس علمیه حوزه‌ها گشود شود و خودجوشی، نشاط و انگیزه‌های فعالیت‌های پژوهشی آنان افزایش یابد.
در این راستا امکان‌سنجی برگزاری نشست‌های سراسری اعضای کانون‌های علمی طلاب مدارس و فعالان مجلات علمی مدارس در دستور کار این اداره قرار دارد.
تدوین تقویم فعالیت‌های اداره در سال 1389
مطابق تجربیات سالهای گذشته به منظور برنامه‌ریزی جامع استفاده بهینه از فرصت‌های سال جاری و توسعه و ترویجی فرهنگ پژوهش در مدارس و در بین طلاب جوان و هم‌افزایی نتایج و مجموعه‌سازی فعالیت‌های مرتبط تدوین تقویم فعالیت‌های اداره در سال 1389 در دستور کار شورای اداره قرار دارد.
پیش‌بینی می‌شود برگزاری جشن‌های پژوهش اجلاسیه سالانه معاونت‌های پژوهشی مدارس در هفته پژوهش، نشست یا جشنواره سراسری مجلات علمی مدارس کانون‌های علمی طلاب مدارس، بازدید منظم از مدارس علمیه و برنامه آئینی در ابتدای سال تحصیلی جدید، تنظیم تقویم انتشار منشورات ترویجی اداره شامل خبرنامه مبتدا، رهنامه پژوهش، راه دانش، بروشورها و کتابچه‌های ترویجی، برنامه‌های جانبی تکمیلی مراسم جشنواره علامه حلی(ره) از جمله عمده فعالیت‌های است که باید در این تقویم جایابی شود.
این تقویم تا پایان تابستان نهایی شده و رای‌زنی‌ها جهت اخذ مجوزهای مربوط و تأمین منابع مالی انها انجام خواهد شد.
انتشار نشریه راه دانش
انتظار می‌رود اولین شماره نشریه راه دانش در ابتدای سال تحصیلی جدید منتشر شود.
70 درصد این نشریه از مقالات برگزیده طلاب است و 30 درصد مابقی مربوط به اطلاع‌رسانی علمی پژوهشی متناسب با سطح طلاب جوان خواهد بود.
فعال‌سازی امور پژوهشی مدارس در استانها
متناسب با شتاب توسعه مدیریت‌های استانی و استقرار معاونت‌های پژوهشی آنها این اداره آمادگی دارد با قسمت مربوط به استانها در معاونت همکاری نماید تاکنون نیز کمابیش این امر در حوزه ارسال اسناد، انتقال تجربیات، تدوین بودجه‌های سال 89 و در موارد محدودی حمایت‌های مالی انجام شده است. میزان این تعامل بسته به استعداد استانها، میزان بودجه‌های آنها دارد که انتظار داریم با تمرکز قسمتی در معاونت جهت پرداختن به این امور مسأله امور پژوهش مدارس در استانها رونق بیشتری بگیرد.
طرح‌های آتی این اداره
این اداره موارد زیر را در دستور کاری خود دارد:
1. انعقاد تفاهم‌نامه همکاری میان اداره و دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه به منظور گسترش فرهنگ پژوهش و آشنایی بیشتر طلاب با زمینه‌های علمی – پژوهشی فراروی دانش‌های حوزوی
2. انعقاد تفاهم‌نامه همکاری میان اداره و اداره امور کتابخانه‌ها جهت ساماندهی، بهینه‌سازی و غنی‌سازی کتابخانه‌های مدارس با توجه به اینکه این امر یکی از وظایف معاونان پژوهشی مدارس است این اداره در پی انعقاد این تفاهم‌نامه سعی بر هموارسازی این امر دارد.
3. انعقاد تفاهم‌نامه همکاری بین اداره و اداره امور پژوهشگران جهت تربیت مدرس امر پژوهش به منظور برگزاری دوره‌های آموزش پژوهش برای طلاب، معاونان و استادان مدارس که با توجه به هزینه بر بودن برگزاری دوره‌های آموزش پژوهش با استفاده از عوامل خارج از سازمان و گسترش کمی مخاطبان تربیت نیروها توسط سازمان کاملاً ضروری به نظر می‌رسد.
4. استقرار مشاوران پژوهش در کتابخانه‌های بزرگ حوزه و فراهم‌اوردن ساز و کار کارآمد ارائه مشاوره به درخواست‌کنندگان و نیز استقرار دوره‌ای مشاوران پژوهش در مدارس از طریق معاونت‌های پژوهش مدارس که با توجه به وجود زمینه‌ها و نیازمندی‌های طلاب جوان در حیطه‌ی پژوهش امری لازم و اجتناب‌ناپذیر است.
