به گزارش اداره اطلاع رسانی معاونت پژوهش حوزه به نقل از خبرنگار خبرگزاری رسا، در موسم حج، با اعلان حاکمان سرزمین وحی و امیرحاج منصوب از طرف ایشان، مناسک آغاز و پایان می‌یابد. از مسائل مورد ابتلای شیعیان، حکم حاکم یا قاضی مخالف در امور حج است. این مسئله در موارد اختلاف در ثبوت هلال، از حساسیت خاصی برخوردار است و در فرض احتمال موافقت و علم به مخالفت حکم حاکم با واقع و نفس الامر، مورد بحث قرار می‌گیرد. از اینرو ضرورت بررسی این موضوع در گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت احساس شد.
کتاب حکم حکومتی در حج از «مقدمه و سه بخش: کلیات و مفاهیم، اعتبار حکم در صورت احتمال موافقت آن با واقع و اعتبار حکم در صورت علم به مخالفت با واقع» گردآوری شده است.
بخش اول از فصل‌های «مفاهیم، که از گفتارهای: بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی حکم، بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی حاکم، بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی مخالف، بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی حج، بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی اجزا، بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی تقیه و بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی مارت حج» پرداخته و فصل کلیات که گفتارهای «امارت و زعامت حجاج، پیشینه حکم حاکم مخالف در تعیین روز عید، تبیین اصل لفظی و عملی در تمسک به حکم حاکم مخالف، بررسی تقیه مداراتی و جریان آن در موضوعات و بررسی فقهی ابعاد حکم حاکم شیعی به ثبوت هلال» را در خود جای داده است.
در رابطه با مفهوم اصطلاحی تقیه در این کتاب می‌خوانیم: «شیخ مفید در تعریف آن نوشته است: تقیه کتمان حق ومخفی نگه‌داشتن اعتقاد و پنهان‌کاری و ترک آشکارسازی در برابر مخالفین در چیزهایی است که ضرر دینی یا دنیوی در پی دارد. شیخ انصاری نیز در تعریف آن نوشته است: تقیه حفظ‌کردن خود از ضرر غیر به واسطه موافقت و همراهی در گفته‌ها و افعال کسی است که مخالف حق می‌باشد.»
بخش دوم از فصل‌های «تبیین حکم تکلیفی (وجوب یا عدم وجوب متابعت) و تبیین حکم وضعی (صحت یا عدم صحت) تدوین شده است.
در این کتاب اقوال فقها در رابطه با «وجوب متابعت حکم تکلیفی در اعتبار حکم در صورت احتمال موافقت آن با واقع»، آمده و نوشته شده است: «حکم تکلیفی متابعت و همراهی با حکم حاکم مخالف در امور حج، در صورت احتمال موافقت آن با واقع، مورد توجه برخی فقها قرار گرفته است. در این میان برخی معتقدند تبعیت از حکم حاکم مخالف، واجب تکلیفی است چنان‌که محقق اصفهانی نوشته است: از جمله مواردی که ادله تقیه در آن جریان دارد این است که مخالفان اعتقاد دارند که امروز مثلا، روز عرفه است، پس واجب است در آن روز وقوف شود، چرا که این مسئله به امری مذهبی برمی‌گردد که آن همان حکم حاکم به ثبوت هلال می‌باشد و مقتضای آن، این است که آن روز، روز نهم ذی‌حجه باشد.»
در بخش سوم فصل‌های «تبیین حکم تکلیفی (وجوب یا عدم وجوب متابعت) و «تبیین حکم وضعی (صحت یا عدم صحت» مورد بررسی قرار گرفته است.
آراء قائلان به صحت تبیین حکم وضعی در اعتبار حکم در صورت علم به مخالفت با واقع، در این کتاب این‌گونه آمده است: «برخی از فقها معتقدند که در صورت علم به مخالفت حکم حاکم مخالف با واقع و نفس‌الامر، انجام اعمال حج مطابق با حکم آنان مجزی و صحیح است. محقق داماد در این راستا نوشته است: اقوی این است که در شریعت مقدس اسلام تبعیت از حکم مخالفان و عمل کردن طبق حکم آنان جایز، بلکه واجب است ونیازی به اعاده و قضای آن عمل نیست.»
لازم به ذکر است،کتاب حکم حکومتی در حج «پژوهشی فقهی پیرامون اعتبار حکم مخالف در امور حج» نوشته حجج اسلام مهدی درگاهی و رضا عندلیبی از سوی نشر مشعر در 212 صفحه در قطع وزیری با شمارگان 3000 جلد و به قیمت 6000 تومان منتشر شده است.
